© Nguyễn Viết Thắng giới thiệu, dịch và chú giải. Không đăng lại trên những trang Web với mục đích thương mại.

Thứ Sáu, 17 tháng 2, 2017

Thơ Bob Dylan


Bob Dylan (tên thật là Robert Allen Zimmerman, sinh ngày 24 tháng 5 năm 1941) – là ca sĩ, nhạc sĩ, họa sĩ, nhà văn, nhà thơ Mỹ, người đoạt Giải Nobel Văn học năm 2016. Nhiều bài hát của ông như “Blowin' in the Wind” và “The Times They Are a-Changin'” đã trở thành những bài thánh ca của các phong trào đòi dân quyền cũng như phong trào chống chiến tranh ở Mỹ. Theo thăm dò của tạp chí Rolling Stone – là nhân vật quan trọng thứ hai (sau nhóm The Beatles) trong lịch sử âm nhạc.

Tiểu sử
Robert Allen Zimmerman sinh ở Duluth, bang Minnesota trong một gia đình buôn bán nhỏ. Cha là Abram Zimmerman và mẹ là Beatrice Stone là những người tích cực tham gia công tác của một cộng đồng Do Thái nhỏ tại đây. Ông bà nội là những người Do Thái nhập cư sang Mỹ năm 1905 từ Odessa (nay là Ukraine), ông bà ngoại cũng là người Do Thái sang Mỹ năm 1902 từ Litva. Năm 1947, cha của Robert bị bệnh bại liệt, và gia đình chuyển đến thị trấn Hibbing. Thời nhỏ Robert nghe rất nhiều các chương trình nhạc Blues trên đài. Cậu bé đặc biệt ấn tượng với âm nhạc dân gian của Hank Williams và Woody Guthrie. Năm lên mười tuổi Robert sáng tác những bài thơ đầu tiên của mình.

Khi học ở trường trung học, Robert hát nhạc dân gian trong các quán cà phê và quán bar. Năm 1959, Robert vào học Đại học Minnesota và bắt đầu tham gia các câu lạc bộ tại Minneapolis và St. Paul. Năm 1960, khi cảm thấy chán học cậu đến New York hát trong các quán bar và câu lạc bộ đêm ở thành phố, chơi đàn guitar và thổi harmonica. Phát hành vào tháng 2 năm 1962, album đầu tay “Bob Dylan”, ngoại trừ hai bài hát của riêng mình, là các bài hát dựa theo các làn điệu dân gian cổ điển và các bài Blues.Khoảng thời gian này, từ tháng 8 năm 1962, ca sĩ trẻ bắt đầu lấy nghệ danh Bob Dylan.

Album thứ hai, “The Freewheelin' Bob Dylan”, được ra mắt vào tháng 3 năm 1963 đánh dấu sự trưởng thành của Dylan trong cả vai trò ca sĩ lẫn người viết nhạc. Rất nhiều ca khúc trong album được coi là những sáng tác phản chiến.

“The Freewheelin 'Bob Dylan” đã trở thành một bước ngoặt trong lịch sử âm nhạc dân gian và là một hiện tượng nổi bật và quan trọng trong văn hóa và xã hội. Nếu trong album đầu tiên, chỉ có hai bài hát được viết bởi Dylan thì ở album thứ hai, ngược lại, những người khác chỉ có hai bài hát (bài dân ca Mỹ “Corrina, Corrina” và “Honey, Just Allow Me One More Chance” của Henry Thomas được Dylan làm lại). Câu chuyện của bài hát nổi tiếng “Masters of War” cũng rất thú vị. Bob Dylan sáng tác phần lời của bài hát còn phần nhạc dựa theo giai điệu của bài dân ca Anh “Nottamun Town” (Thị trấn Nottamun). Bằng cách như vậy làn điệu dân ca mang lại cho bài hát chống chiến tranh một tầng sâu, biến nó thành bài hát chống chiến tranh thực sự.

Tháng 6 năm 1966, Bob Dylan bị tai nạn xe máy, bị gãy xương sườn và cổ, đôi khi mất trí nhớ. Chỉ đến cuối năm này mới dậy được khỏi giường. Sau vụ tai nạn, Dylan không xuất hiện trước công chúng, ngoại trừ một vài lần bất khả kháng và không đi lưu diễn trong nhiều năm.

Trong các năm 1965-1966 Bob Dylan viết cuốn tiểu thuyết thực nghiệm “Tarantula” (xuất bản năm 1971), trong đó ông sử dụng một kỹ thuật văn học được biết đến với tên gọi là “dòng ý thức” (Stream of consciousness)…

Trong hơn 5 thập niên hoạt động âm nhạc chuyên nghiệp Bob Dylan giành được nhiều thành công vang dội với vô vàn các giải thưởng, trong đó có các giải Grammy, giải Pulitzer, giải Oscar, giải của các tổ chức xã hội cũng như của Tổng thống Mỹ, mà giải thưởng gần đây nhất là giải Nobel Văn học 2016.

Trong suốt sự nghiệp âm nhạc của mình ông sử dụng nhiều nghệ danh như: Elston Gunnn, Blind Boy Grunt, Bob Landy, Robert Milkwood Thomas, Lucky Wilbury, Boo Wilbury, Jack Frost, Sergei Petrov. Nhưng nghệ danh có được sự nổi tiếng khắp thế giới chính là Bob Dylan, nhiều người cho rằng ông lấy tên của nhà thơ xứ Uên Dylan Thomas làm họ của mình.

Về đời tư, Bob Dylan kết hôn hai lần và có năm đứa con.

 

Danh sách Album

1.Bob Dylan, 1962
2. The Freewheelin' Bob Dylan, 1963
3. The Times They Are a-Changin', 1964
4. Another Side of Bob Dylan, 1964
5. Bringing It All Back Home, 1965
6. Highway 61 Revisited, 1965
7. Blonde on Blonde, 1966)
8. John Wesley Harding ,1967
9. Nashville Skyline, 1969
10. Self Portrait, 1970
11. New Morning, 1970
12. Pat Garrett & Billy the Kid, 1973
13.Dylan, 1973
14. Planet Waves, 1974
15. Blood on the Tracks, 1975
16. The Basement Tapes, 1975
17. Desire, 1976
18. Street Legal, 1978
19. Slow Train Coming, 1979
20. Saved, 1980
21. Shot of Love, 1981
22. Infidels, 1983
23. Empire Burlesque, 1985
24. Knocked Out Loaded, 1986
25. Down in the Groove, 1988
26. Oh Mercy, 1989
27. Under the Red Sky, 1990
28. Good as I Been to You, 1992
29. World Gone Wrong, 1993
30. Time Out of Mind, 1997
31. Love and Theft, 2001
32. Modern Times, 2006
33. Together Through Life, 2009
34. Christmas in the Heart, 2009
35.Giông tố (Tempest, 2012
36. Shadows in the Night, 2015
37. Fallen Angels, 2016


11 bài hát đã dịch ra lời Việt


1.THOẢNG BAY TRONG GIÓ
(Blowing in the wind)

Bao con đường phải vượt qua mỗi người
Trước khi trở thành con người xứng đáng?
Qua bao nhiêu biển bồ câu phải bay
Trước khi ngủ yên trên bờ cát trắng?
Bao nhiêu lần súng thần công đã bắn
Trước khi người ta cấm hẳn muôn đời?
Câu trả lời lửng lơ trong gió thoảng
Câu trả lời trong gió thoảng bạn ơi.

Bao nhiêu năm đã tồn tại ngọn đồi
Trước khi ngọn đồi đổ nhào xuống biển?
Bao nhiêu năm con người ta chịu đựng
Trước khi tự do được trả cho người?
Và bao nhiêu lần mỗi một con người
Giả vờ không thấy những điều đơn giản?
Câu trả lời lửng lơ trong gió thoảng
Câu trả lời trong gió thoảng bạn ơi.

Bao nhiêu lần người ta nhìn lên trời
Trước khi nhìn ra bầu trời xanh thắm?
Bao nhiêu đôi tai người ta cần đến
Trước khi nghe ra tiếng khóc con người?
Và phải chết đi bao nhiêu mạng người
Để hiểu rằng người chết nhiều ghê gớm?
Câu trả lời lửng lơ trong gió thoảng
Câu trả lời trong gió thoảng bạn ơi.


2.NHỮNG CHỦ NHÂN CỦA CHIẾN TRANH
(Masters of war)

Hỡi những chủ nhân của chiến tranh
Các người làm ra biết bao súng đạn
Những chiếc máy bay cùng với tử thần
Các người làm ra biết bao bom lớn
Các người giấu mình sau những bức tường
Các người giấu mình ngồi sau bàn giấy
Ta muốn nói cho các người biết rằng
Ta nhìn xuyên mặt nạ các người rồi đấy.

Các người không làm ra một thứ gì
Nhưng các người tạo ra sự hủy diệt
Các người chơi với thế giới của ta
Giống như một thứ đồ chơi nhỏ nhặt
Và các người đặt súng vào tay ta
Và các người che giấu khỏi mắt ta
Nhưng một khi đạn bom gào thét
Thì quay mình và bỏ chạy cho xa.

Như Giuđa từ ngày xửa ngày xưa
Các người dối gian lừa phỉnh
Rằng chiến tranh này có thể thắng
Các người muốn cho ta tin là
Nhưng qua từng ánh mắt ta nhìn ra
Và ta nhìn xuyên qua bao ý tưởng
Như ta nhìn xuyên qua làn nước kia
Làn nước đang chảy rì rào dưới cống.

Các người đặt tay vào cò súng
Cho biết bao con người để bắn
Sau đó các người ngồi xuống và xem
Còn khi người chết đã nhiều lên
Thì các người trốn trong cung điện
Và máu của những chàng thanh niên
Từ xác thân ròng ròng chảy xuống
Rồi chôn giấu trong bùn.

Các người đem ra điều sợ hãi
Điều sợ hãi chưa từng
Nỗi sợ mang trẻ con
Vào thế giới
Làm đứa con của ta sợ hãi
Dù chưa sinh, chưa có tuổi có tên
Các người không xứng với dòng máu xối
Trong từng thớ thịt đường gân.

Ta cần biết bao điều
Để mà nói nhiều như vậy
Các người nói rằng ta còn trẻ tuổi
Rằng ta chẳng biết một điều gì
Nhưng mà ta biết rõ một điều kia
Dù ta vẫn còn trẻ tuổi
Rằng ngay cả Giêsu sẽ không bao giờ
Tha thứ cho điều các người làm vậy.

Hãy để cho ta đưa ra câu hỏi
Liệu tiền bạc của các người
Có đủ để mua những điều tha thứ
Các người vẫn nghĩ rằng có thể
Ta nghĩ các người sẽ tìm ra thôi
Một khi cái chết đến với các người
Thì tất cả số bạc tiền đang có
Không thể mua lại hồn của các người.

Và ta hy vọng các người sẽ chết
Những cái chết kia đã đến rất gần
Còn ta đây rồi sẽ đi đám tang
Trong một buổi chiều xám ngắt
Và ta sẽ để ý nhìn xem
Khi người ta chôn các người xuống huyệt
Ta sẽ đứng trên mộ đến khi tin chắc rằng
Tất cả lũ các người đã chết.
_____________
*Bob Dylan sáng tác phần lời của bài hát còn phần nhạc dựa theo giai điệu của bài dân ca Anh “Nottamun Town” (Thị trấn Nottamun). Bằng cách như vậy làn điệu dân ca mang lại cho bài hát chống chiến tranh một tầng sâu.




3.THỜI CUỘC ĐỔI THAY
(The Times They Are a-Changin’)

Hãy đến đây, dù bạn đã khắp chốn lang thang
Và hãy thừa nhận rằng con nước đã lớn lên
Hãy nhớ rằng tới đây sẽ thấm vào xương tủy
Và nếu như bạn quí giá cuộc đời của mình
Thì hãy học bơi hoặc bạn sẽ chìm như tảng đá
Bởi thời cuộc đổi thay, bạn có biết không.

Tiên tri bằng ngòi bút – những nhà văn, nhà phê bình
Hãy mở mắt nhìn, cơ hội không còn quay trở lại
Đừng vội nói gì bởi bánh xe còn quay vội
Thật khó mà nói rằng ai sẽ được gọi tên
Bởi có thể người bây giờ thua về sau thắng lợi
Bởi thời cuộc đổi thay, bạn có biết không.

Hỡi những nhà chính trị, hãy nghe tiếng của dân
Đừng đứng ở cửa ra vào cản trở lối vào phòng
Bởi rồi sẽ đớn đau những kẻ nào ngăn cản
Cuộc chiến này rồi sẽ trở nên điên cuồng
Làm rung cửa sổ, những bức tường của bạn
Bởi thời cuộc đổi thay, bạn có biết không.

Những người mẹ người cha khắp đất nước quê hương
Xin đừng chỉ trích những gì mà bạn không thể hiểu
Những đứa con gái con trai không còn nghe theo nữa
Con đường xưa bạn đi bây giờ đã cũ mòn
Làm ơn đứng sang bên nếu không ra tay giúp đỡ
Bởi thời cuộc đổi thay, bạn có biết không.

Đường nét vẽ ra, sẽ có một lời nguyền
Những gì chậm hôm nay, ngày mai sẽ thành nhanh
Hiện tại bây giờ sẽ trở thành dĩ vãng
Cái trật tự bây giờ rồi đây hỗn loạn
Và ai đứng đầu tiên thành kẻ đứng cuối cùng
Bởi thời cuộc đổi thay, bạn có biết không.




4.NHƯ MỘT HÒN ĐÁ LĂN
(Like a Rolling Stone)

Ngày nào đó em đã từng ăn mặc đàng hoàng
Từng ném những đồng xu cho những kẻ nghèo hèn
Thiên hạ thì thầm: “Coi chừng con búp bê đổ xuống”
Còn em nghĩ rằng họ chỉ đùa em
Khi đó em cười nhạo báng
Những kẻ ở xung quanh
Giờ thì em đã không còn nói lớn
Giờ thì em đã không còn kiêu hãnh
Chỉ biết lo lọc lừa để có cái mà ăn. 

Cảm giác thế nào em
Cảm giác thế nào em
Khi một mái nhà chẳng có
Như người không ai biết cả
Như một ma cà bông.

Xưa em học ở trường tốt nhất, Thiếu nữ Cô đơn
Nhưng chẳng học hành, em chỉ lo giải trí
Và không ai dạy em cảnh sống ngoài đường
Còn bây giờ em lâm vào cảnh đời như thế
Em nói rằng chưa bao giờ cần đến lời khuyên
Của một ma cà bông bí huyền nhưng giờ hiểu rõ
Rằng hắn ta thì chẳng hề có cớ
Khi nhìn vào đôi mắt của hắn trống không
Hỏi: cậu có muốn kết bạn thân cùng với tớ?

Cảm giác thế nào em
Cảm giác thế nào em
Khi chỉ sống cho mình
Khi đường về nhà chẳng có
Như người không ai biết cả
Như một ma cà bông.

Em chưa bao giờ để mắt tới những anh hề nhìn khó đăm đăm
Khi họ biểu diễn cho em những trò ảo thuật
Em chưa bao giờ hiểu có điều gì tốt đẹp
Mà người ta nhận được, dù để cho em
Em phóng trên ngựa với người sứ giả của mình
Kẻ mang trên vai mình một chú mèo Xiêm
Chẳng lẽ không nặng nề khi mà em hiểu hết
Hắn không phải người như em vẫn hằng mong
Sau khi vơ vét những gì mà em có được.

Cảm giác thế nào em
Cảm giác thế nào em
Khi chỉ sống cho mình
Khi đường về nhà chẳng có
Như người không ai biết cả
Như một ma cà bông.

Công chúa ngồi trên tháp, và những người dễ thương
Họ uống rượu, và nghĩ rằng mình có được
Và họ trao đổi với  nhau những gì quí nhất
Nhưng em thì tốt nhất là hãy tháo nhẫn kim cương
Mà một thuở đã làm em vui mừng
Napoleon rách rưới và ngôn ngữ mà ông dùng
Hãy đến với ông, ông gọi em, em không chối được
Khi em đã chẳng còn gì - thì đâu có gì để mất
Giờ em là vô hình thì có gì bí mật nữa đâu em.

Cảm giác thế nào em
Cảm giác thế nào em
Khi chỉ sống cho mình
Khi đường về nhà chẳng có
Như người không ai biết cả
Như một ma cà bông.

 


5.SUỐT NGÀY ĐÊM TRÊN CHÒI CANH

(All Along the Watchtower)


“Ở đây phải có đường ra” – anh hề nói cùng tên trộm
“Khắp mọi nơi hỗn loạn, ta chẳng thể nào yên ổn.
Những nhà buôn uống rượu, nông dân cày ruộng của ta
Nhưng chẳng có ai hiểu ra giá trị của những thứ kia”.

“Có gì đâu mà lo” – tên trộm trả lời một cách nhã nhặn
Có nhiều kẻ trong chúng ta hiểu cuộc sống là một trò đùa
Ta đi qua chặng đường, mà đấy đâu phải số phận của ta
Thì ta đi gian dối để mà làm gì trong cái giờ đã muộn”.

Suốt ngày đêm trên chòi canh, các quan trưởng canh chừng
Những phụ nữ đến rồi đi, những đầy tớ chân trần cũng thế
Từ xa xa một con mèo hoang rít lên tiếng kêu hoang dã
Có hai người cưỡi ngựa đến gần và ngọn gió tru lên.
________________
*Bài hát được viết vào thời điểm sau khi Bob Dylan đã bình thường sau vụ tai nạn xe máy. Thời kỳ này, Bob Dylan gần như không lúc nào rời quyển Kinh Thánh. Bài hát này ngay lập tức đã thu hút sự chú ý của các nhà phê bình, sử dụng một tích trong  "Sách Tiên Tri Isaia," chương 21, câu 5 -9: “Prepare the table, watch in the watchtower, eat, drink: arise ye princes, and prepare the shield...” (Người ta đặt bàn tiệc, cắt kẻ canh giữ; người ta ăn và uống… Hỡi các quan trưởng, hãy chờ dậy! Hãy thoa dầu cho cái thuẫn!…)

 


6.NẾU BẠN GẶP NÀNG, HÃY NÓI LỜI CHÀO
(If you see her, say hello)

Nếu bạn gặp nàng, hãy nói lời chào, nàng ở Tangier
Nàng đến đó dịp đầu xuân và tôi nghe rằng nàng ở đó
Hãy nói rằng tôi bình thường, dù không hẳn là như thế
Nàng nghĩ rằng tôi đã quên nàng, thôi chớ khuyên can.

Chúng tôi từng bất hòa, lẽ tự nhiên ở những người tình
Nhớ lại cái đêm mà nàng bỏ ra đi làm cho tôi ớn lạnh
Và giờ đây dù cách xa, nàng vẫn sống trong tim
Nàng vẫn sống đây bên tôi mà không hề xa vắng.

Nếu bạn ở gần đó thì hãy thay tôi một lần hôn nàng
Tôi luôn kính trọng nàng vì đã bỏ đi tìm tự do như vậy
Điều gì làm cho nàng hạnh phúc thì tôi không phản đối
Dù vẫn còn dư âm vị đắng của cái đêm tôi cố giữ lại em.

Tôi đã nhìn thấy rất nhiều người khi đi khắp thế gian
Nghe tên nàng khi đi từ thành phố này đến thành phố nọ
Và tôi cũng chưa quen học cách không thèm để ý
Hoặc là tôi quá nhạy cảm hoặc là vì tôi quá dịu dàng.

Tôi lại tìm về quá khứ - hoàng hôn, ánh trăng vàng
Nhớ lại câu chuyện tâm tình, dù đã qua nhanh tất cả
Nếu nàng có đi qua đây thì tìm tôi không hề khó
Hãy nói với nàng ghé thăm tôi nếu nàng có thời gian.
  

7.GIẤC MƠ CỦA BOB DYLAN
(Bob Dylan's Dream)

Trên chuyến tàu khi đi về miền tây
Thấy buồn ngủ, tôi muốn được nghỉ ngơi
Một giấc mơ làm cho tôi buồn nhớ
Những ngày xưa và những bạn đầu đời.

Mắt đẫm lệ, tôi nhìn vào căn phòng
Nơi bạn bè và tôi bấy nhiêu đêm
Nơi cùng nhau vượt qua bao giông bão
Hát và cười đến tận buổi bình minh.

Chúng tôi treo mũ nón bên lò sưởi
Rồi chuyện trò và sau đó hát lên
Chúng tôi hài lòng với cuộc đời mình
Những chuyện vui chẳng có đầu có cuối.

Những con tim qua lạnh lùng, nóng gắt
Đâu nghĩ ra khi nào đó sẽ già
Rằng mãi mãi vui vẻ như thế kia
Nhưng rồi cơ hội triệu lần có một.

Dễ dàng như phân biệt trắng và đen
Dễ dàng như phân biệt sai và đúng
Lựa chọn có ít, nghĩ suy không trúng
Đã làm cho tan tác một con đường.

Biết bao nhiêu năm tháng đã trôi qua
Bao trò chơi có cả thua và thắng
Bao con đường bạn bè tôi đã chọn
Nhưng mà tôi chưa gặp lại bao giờ.

Tôi ước mong, ước mong dù vô vọng
Trong phòng kia tôi gặp lại bạn bè
Tôi vui lòng chi mười ngàn đô la
Để được sống cuộc đời như trong mộng.




8.CÂU CHUYỆN VỀ THẾ CHIẾN III
(Talking World War III Blues)

Hôm nọ tôi mơ thấy một giấc mơ điên rồ
Tôi đang ở trong chiến tranh Thế giới thứ ba.
Ngày hôm sau tôi đi tìm bác sĩ
Để xem chuyện đó nói điều gì
Bác sĩ nói: “Đấy chỉ là cơn mộng mị
Thực ra không cần phải lo lắng thế
Giấc mơ ở trong đầu bạn thôi mà”.

Tôi nói: “Bác sĩ ơi chiến tranh ở trong đầu tôi”
Ông gọi: “Hãy xem chàng trai điên này, y tá”.
Người y tá cầm tay, tôi kêu lên: “Ôi”
Người y tá đưa tôi ngồi lên ghế
Rồi nói: “Anh hãy kể nghe coi”.

Chuyện xảy ra vào lúc khoảng 3 giờ
Rồi tiếp tục một phần tư giờ sau đó
Tôi ở trong cống với người yêu nhỏ
Khi từ nắp cống tôi thò đầu ra
Thì thấy ánh sáng đã không còn nữa.

Tôi bò ra và đi xung quanh
Ngược xuôi trong thành phố cô đơn
Tôi đứng và hỏi mình biết đi đâu nhỉ
Trong bãi đậu xe tôi châm thuốc lá
Và tôi bước xuống đường
Đấy là một hôm rất đỗi bình thường.

Tôi rung chuông bên hầm trú bụi
Cúi gập mái đầu, sau đó tôi kêu:
“Hãy cho tôi cái gì ăn, tôi đói”
Một tiếng súng vang lên và tôi chạy.
Nhưng tôi không trách họ điều này
Bởi vì họ đâu có biết gì tôi.

Xuống góc đường, bên hiệu bánh mỳ
Thấy người đàn ông, tôi nói: “Này anh bạn
Ở nơi này chỉ có hai chúng ta”.
Anh ta bỗng hét lên rồi bay đi
Tôi nghĩ đó là người cộng sản.

Và sau đó tôi gặp một người con gái
“Nào ta cùng chơi trò Eva với Adam”.
Tôi nắm tay nàng, con tim tôi run rẩy
“Anh có điên không – cô nàng kêu lên –
Có biết sau khi họ làm chuyện gì đã xảy?”

Tôi thấy chiếc xe Cadillac cửa mở
Mà không có ai ở xung quanh
Thế là tôi ngồi vào ghế lái
Và phóng xe đi trên đường phố
Trong chiếc Cadillac của mình
Thật tuyệt vời phóng xe sau chiến tranh.

Và tôi nhớ đến một tờ quảng cáo
Thế là tôi bật hệ thống báo hiệu*.
Nhưng mà bởi vì tôi chưa trả tiền
Nên chiếc đài thông báo chỉ lặng im.
Tôi đành bật chiếc máy hát lên
Nghe lời của Rock-A-Day Johnny** đang hát:
“Hãy nói với bố với mẹ của bạn rằng
Tình yêu của chúng ta đang lớn dần lên”

Bỗng tôi cảm thấy cô đơn vô cùng
Tôi cần có ai để trò chuyện với
Tôi gọi cho nhà điều hành thời gian
Để mà nghe giọng ai đó nói:
“Khi bạn nghe tiếng bíp, là ba giờ”
Cô nói suốt hơn cả giờ đồng hồ
Và tôi treo ống nói.

Đến đây bác sĩ ngắt lời tôi, và nói:
“Tôi cũng từng mơ như giấc mơ của anh
Nhưng có một chút khác với những gì anh thấy
Rằng tôi là người duy nhất còn lại sau chiến tranh
Và tôi không hề nhìn thấy anh ở đấy”.

Thời gian trôi đi và chúng ta thấy rằng
Rằng ai cũng có những giấc mơ của mình
Rằng ai cũng đều nhìn thấy mình ở đấy
Mà không còn ai thơ thẩn ở xung quanh.

“Một số người đúng một phần trong mọi thời gian
Một số khác đúng hoàn toàn trong một phần thời gian
Nhưng tất cả không thể đúng hoàn toàn trong mọi thời gian”***
Đấy là những lời mà Abraham Lincoln đã nói.
“Tôi cho anh ở trong giấc mơ tôi nếu tôi có thể ở trong giấc mơ anh”
Đấy là những lời mà tôi đã nói.
______________
*Hệ thống báo hiệu (CONELRAD – viết tắt của các từ Control of Electromagnetic Radiation) – là hệ thống báo hiệu cho dân chúng về sự nguy hiểm hạt nhân thời chiến tranh lạnh.
**Rock-A-Day Johnny – một nhân vật trào phúng thời đó.
***Những câu này dựa theo câu nói nổi tiếng của Tổng thống Mỹ Abraham Lincoln. Nguyên văn như sau: “Anh có thể lừa dối một số người trong mọi lúc, và lừa dối mọi người trong vài lúc, nhưng anh không thể mãi mãi lừa dối tất cả mọi người” (You can fool some of the people all the time, and all of the people some of the time, but you cannot fool all of the people all the time).


  
9.CÔ GÁI TỪ PHƯƠNG BẮC
(Girl Of The North Country)

Nếu bạn đi về miền bắc xa xôi
Nơi ngọn gió thét gào trên biên giới
Hãy nhắc giùm cho một nàng ở đấy
Một thuở là người yêu dấu của tôi.

Nếu bạn đi khi bão tuyết đầy trời
Khi sông đóng băng, mùa hè đã hết
Xem nàng có mặc áo choàng ấm áp
Giữ cho nàng trong ngọn gió tả tơi.

Hãy nhìn giùm tôi mái tóc buông dài
Và đổ xuống như dòng sông trên ngực
Xin làm ơn ngó giùm tôi mái tóc
Tôi nhớ nàng qua hình bóng này thôi.

Không chắc là nàng còn nhớ đến tôi
Bao nhiêu lần tôi đã từng cầu nguyện
Cả trong những đêm của tôi thiếu sáng
Cả trong những ngày đầy nắng của tôi.

Nếu bạn đi về miền bắc xa xôi
Nơi ngọn gió thét gào trên biên giới
Hãy nhắc giùm cho một nàng ở đấy
Một thuở là người yêu dấu của tôi.
_______________
*Bài hát dựa theo mô típ của bài dân ca Anh Scarborough Fair (Hội chợ Scabôrô) mà tiếng Việt nổi tiếng với tên gọi “Giàn thiên lý đã xa”.


10.CORRINA, CORRINA
(Corrina, Corrina)

Corrina, Corrina
Em ở đâu lâu thế?
Corrina, Corrina
Em ở đâu lâu thế?
Anh lo cho em, cô bé
Em hãy trở về nhà.

Con chim của anh líu lo
Con chim của anh đang hót
Con chim của anh líu lo
Con chim của anh đang hót
Nhưng mà thiếu Corrina
Đời anh coi như đã mât.

Corrina, Corrina
Em ở trong tâm trí
Corrina, Corrina
Em ở trong tâm trí
Anh suy nghĩ về em
Mà không khóc lên, không thể.


ĐỂ CHO EM CẢM NHẬN ĐƯỢC TÌNH ANH

Khi mưa rơi vào gương mặt của em
Thì cả thế gian này cũng đều như vậy
Bằng vòng tay ấm nồng anh ôm lấy
Để cho em cảm nhận được tình anh.

Khi những ngôi sao trong đêm tối cháy lên
Không có ai bên mình lau cho em giọt lệ
Anh muốn ôm em cả triệu năm có lẻ
Để cho em cảm nhận được tình anh.
Anh biết rằng em chưa quyết định cho mình
Nhưng anh chẳng bao giờ làm cho em sai cả
Anh biết rằng từ ngày chúng mình gặp gỡ
Không phân vân, em đã sống trong lòng.

Nếu anh đói, thành màu xanh hoặc đen
Và anh u buồn bước đi trên đường phố
Thì anh đây sẽ vẫn không làm gì cả
Để cho em cảm nhận được tình anh.

Giờ những cơn bão trên biển đang hoành hành
Và trên con đường của những điều tiếc nuối
Ngọn gió của đổi thay tự do và hoang vu thổi
Em chưa từng gặp ai người giống được như anh.

Anh muốn em hạnh phúc, biến mơ ước của em
Thành hiện thực và anh sẽ làm tất cả
Anh đi cùng trời cuối đất cũng chỉ vì em đó 
Để cho em cảm nhận được tình anh.  


Make You Feel My Love

When the rain is blowing in your face
And the whole world is on your case
I could offer you a warm embrace
To make you feel my love

When the evening shadows and the stars appear
And there is no one there to dry your tears
I could hold you for a million years
To make you feel my love

I know you haven’t made your mind up yet
But I would never do you wrong
I’ve known it from the moment that we met
No doubt in my mind where you belong

I’d go hungry, I’d go black and blue
I’d go crawling down the avenue
There’s nothing that I wouldn’t do
To make you feel my love

The storms are raging on the rollin’ sea
And on the highway of regret
The winds of change are blowing wild and free
You ain’t seen nothing like me yet

I could make you happy, make your dreams come true
Nothing that I wouldn’t do
Go to the ends of the earth for you
To make you feel my love.

Thơ Sara Teasdale


Sara Teasdale (tên khai sinh: Sara Trevor Teasdale, còn tên sau khi lấy chồng là: Sara Teasdale Filsinger, 8 tháng 8 năm 1884 – 29 tháng 1 năm 1933) – nữ nhà thơ Mỹ.

Tiểu sử:
Sara Teasdale sinh ra trong một gia đình trung nông ở St. Louis, Missouri. Phần lớn cuộc đời sống ở St. Louis, chỉ những năm cuối đời mới chuyển về sống ở New York. Năm 1907 in một số bài thơ trên một tờ báo địa phương và cũng trong năm này bà in tập thơ đầu tiên. Năm 1918 tập thơ Những bài tình ca (Love Songs) nhận được ba giải thưởng: giải của Hội thơ ca Đại học Columbia, giải của Hội thơ ca Mỹ và giải Pulitzer. Năm 1933 in tập thơ cuối cùng: Chiến thắng lạ lùng (Strange Victory).
Sara Teasdale tự tử bằng cách uống thuốc ngủ quá liều ngày 29 tháng 1 năm 1933. Bà được chôn cất tại nghĩa trang Bellefontaine ở St. Louis, Missouri.

Sự tự tử của Sara Teasdale và bài thơ “I Shall Not Care”
Có một giai thoại về việc tự tử của nữ thi sĩ liên quan đến bài thơ “I Shall Not Care”. Mặc dù bài thơ được viết vào năm 1915, còn Sara tự tử 18 năm sau đó (năm 1933), cho thấy khi viết bài thơ này cô đã suy ngẫm về cái chết. Thời đó Sara yêu nhà thơ Vachel Lindsay (có thể đây chỉ là tình yêu đơn phương, hoặc do sự tính toán) nhưng khi Lindsay ngỏ lời muốn cưới Sara thì cô đã từ chối. Ngay sau đó Sara đi lấy Ernst Filsinger, một doanh nhân giàu có và hai người sống với nhau được 15 năm. Còn Vachel Lindsay do thất tình cộng với những áp lực về tài chính và mặc dù có vợ  con nhưng đã tự tử bằng cách uống thuốc sát trùng lysol năm 1931. Hai năm sau đó Sara Teasdale cũng tự tử bằng cách uống thuốc ngủ quá liều.

Về bài thơ There Will Come Soft Rains
Sẽ có mưa nhẹ (tiếng Anh: There Will Come Soft Rains) là một bài thơ có 12 dòng của Sara Teasdale in trong tập Flame and Shadow (Lửa và bóng) năm 1920. Bài thơ là sự tưởng tượng về một bãi chiến trường sau khi chiến tranh kết thúc. Điểm đặc biệt của bài thơ là sự ám chỉ đến sự tuyệt chủng của con người sau chiến tranh, ý tưởng này chưa hề phổ biến ở thời đó, vũ khí hạt nhân chỉ được phát minh 25 năm sau đó.
*Bài thơ này được trích dẫn trong truyện ngắn cùng tên năm 1950 của Ray Bradbury.
*Nhà soạn nhạc người Nga Mieczyslaw Weinberg sử dụng bản dịch tiếng Nga của bài thơ trong phần thứ 3 của Requiem Op.96 (1967) của ông.
*Trong trò chơi điện tử Fallout 3 năm 2008, con Mister Handy Robot ngâm thơ này để tưởng niệm các con chết lâu của gia đình chủ của nó ngày xưa.
*Các dòng 10 và 12 được trích dẫn trong phim Khu rừng tự sát (The Forest) năm 2016.

Tác phẩm:
- Helen thành Tơ-roa và những bài thơ khác (Helen of Troy and Other Poems, 1911)
- Sông ra biển (Rivers to the Sea, 1915)
- Những bài tình ca (Love Songs, 1918)
- Lửa và bóng (Flame and Shadow, 1920)
- Chiến thắng lạ lùng (Strange Victory), 1922)


Một số bài thơ



SẼ CÓ MƯA NHẸ
(There will com soft rains)

Sẽ có mưa nhẹ và mùi của đất đai
Và tiếng hót của chim én lượn lờ bay

Và những con ếch dưới hồ trong đêm ca hát
Và hoang dã cây mận trong vườn trắng toát

Chim sáo hét với bộ lông màu lửa của mình
Sẽ đậu xuống bờ rào và sẽ hót lên

Và sẽ không ai về chiến tranh còn nhớ
Ngày ấy qua rồi, nhớ làm gì quá khứ

Không ai nhớ, chẳng cây cỏ, chim muông
Nếu như loài người chết hết ở trần gian

Và mùa xuân buổi bình minh thức giấc
Chắc gì sẽ biết rằng chúng ta biến mất.


There will come soft rains

There will come soft rains and the smell of the ground,
And swallows circling with their shimmering sound;

And frogs in the pools singing at night,
And wild-plum trees in tremulous white;

Robins will wear their feathery fire,
Whistling their whims on a low fence-wire;

And not one will know of the war, not one
Will care at last when it is done.

Not one would mind, neither bird nor tree,
If mankind perished utterly;

And Spring herself, when she woke at dawn
Would scarcely know that we were gone.


NHƯNG KHÔNG ĐẾN VỚI EM
(But not to me)

Đêm tháng Tư ngọt ngào và dịu êm
Hoa ngời trong ánh sáng
Thanh bình đến trong đôi bàn chân yên lặng
Nhưng không đến với em.

Đêm đem giấu trong ngực sự yên bình
Nơi mà em không bao giờ có
Tình yêu đêm này đến cho tất cả
Nhưng không đến với em. 


But Not To Me

The April night is still and sweet 
With flowers on every tree; 
Peace comes to them on quiet feet, 
But not to me.

My peace is hidden in his breast 
Where I shall never be, 
Love comes to-night to all the rest, 
But not to me. 


TA HÃY QUÊN
(Let it be forgotten)

Ta hãy quên, như bông hoa bị bỏ quên
Như ngọn lửa ánh vàng từng rực cháy
Ta hãy quên đến muôn đời, mãi mãi
Sẽ giúp cho ta già – người bạn thời gian.

Nếu có ai đấy hỏi thì hãy nói rằng
Đã quên rất lâu rồi, quên mãi mãi
Như lửa, hoa, như bước chân đau nhói
Đã chìm sâu vào trong tuyết lãng quên.

Let It Be Forgotten

Let it be forgotten, as a flower is forgotten,
Forgotten as a fire that once was singing gold,
Let it be forgotten for ever and ever,
Time is a kind friend, he will make us old.

If anyone asks, say it was forgotten
Long and long ago,
As a flower, as a fire, as a hushed footfall
In a long forgotten snow.


TÌNH YÊU ĐÃ ĐI QUA
(After Love)

Phép ma thuật đã không còn nữa
Ta gặp nhau như những người dưng
Anh đã không còn mầu nhiệm với em
Và em, đối với anh, cũng thế.

Anh từng là gió, còn em là biển
Mà giờ đây vẻ tráng lệ không còn
Em bây giờ giống như hồ nước đọng
Bên cạnh một dòng sông.

Hồ nước này không còn sợ bão giông
Không còn ngại gì thủy triều lên xuống
Nhưng nước ở đó vô cùng chát mặn
Và đắng cay cho cái vẻ yên bình.

After Love

There is no magic any more,
      We meet as other people do,
You work no miracle for me
      Nor I for you.

You were the wind and I the sea—
      There is no splendor any more,
I have grown listless as the pool
      Beside the shore.

But though the pool is safe from storm
      And from the tide has found surcease,
It grows more bitter than the sea,
      For all its peace.


  
CHÀNG TRAI VÀ NGƯỜI HÀNH HƯƠNG
(Youth and the Pilgrim)


Người hành hương đầu bạc đi khắp nơi
Xin người hãy làm ơn nói giùm tôi
Có miền đất nào Tình không có mặt
Và ở nơi bên bờ biển, cuối trời?

Tôi mệt mỏi với vị thần của mình
Và bây giờ tôi chỉ mong chạy trốn
Tôi cần có một con thuyền đi biển
Để lên đường, rẽ sóng vượt đại dương.

“Ta biết một nơi không hề có Tình
Con thuyền đi biển ở trong tay bạn
Hãy đâm vào ngực bạn bằng thanh kiếm
Bạn sẽ đến nơi mong muốn của mình”.

Youth And The Pilgrim

Gray pilgrim, you have journeyed far, 
I pray you tell to me 
Is there a land where Love is not, 
By shore of any sea?

For I am weary of the god, 
And I would flee from him 
Tho' I must take a ship and go 
Beyond the ocean's rim.

"I know a port where Love is not, 
The ship is in your hand, 
Then plunge your sword within your breast 
And you will reach the land." 


KHI TÌNH RA ĐI
(When Love Goes)

 – Ôi mẹ ơi, con mệt mỏi với tình
Không cười nổi, mái đầu con trĩu nặng
Hành hạ con những giấc mơ cay đắng
Con chỉ mong tình yêu chết cho nhanh.

– Hãy uống thứ thuốc mẹ sắc cho con
Thuốc sẽ mang lại cho con yên tĩnh.

– Nhưng đâu ánh bạc trong tiếng mưa bay
Đâu tiếng nhạc trong từng con sóng biển
Đâu rồi con chim vẫn hót suốt ngày
Để trái tim này vỡ ra từng mảnh?

– Trong cái đêm con đuổi tình ra đi
Tình yêu đã mang theo mình tất cả.

When Love Goes

O mother, I am sick of love, 
I cannot laugh nor lift my head, 
My bitter dreams have broken me, 
I would my love were dead.

"Drink of the draught I brew for thee, 
Thou shalt have quiet in its stead."

Where is the silver in the rain, 
Where is the music in the sea, 
Where is the bird that sang all day 
To break my heart with melody?

"The night thou badst Love fly away, 
He hid them all from thee." 


LỜI CẦU NGUYỆN
(A Prayer) 

Khi tâm hồn đã mệt mỏi trong tôi
Cảm thấy đui trước vẻ đẹp tuyệt vời
Cảm thấy điếc trước những lời của gió
Cảm thấy câm trước cơn bão niềm vui.

Khi con tim đã hờ hững, giá băng
Trước những lời quyến rũ của đàn ông
Nhưng xin cho tôi lại yêu lần nữa
Yêu vô tư, yêu say đắm, quên mình.

A Prayer

Until I lose my soul and lie 
Blind to the beauty of the earth, 
Deaf though shouting wind goes by, 
Dumb in a storm of mirth; 

Until my heart is quenched at length 
And I have left the land of men, 
Oh, let me love with all my strength 
Careless if I am loved again. 
****

EM KHÔNG CỦA ANH
(I am not yours)

Em không của anh, không mất trong anh
Không bị mất, dù lòng em ước muốn
Mất như ngọn nến buổi trưa thắp sáng
Mất như bông tuyết nhỏ giữa đại dương.

Anh yêu em, nhưng em theo số phận
Em là em cho câu trả lời anh
Hãy để em biến mất ở trong mình
Như ánh sáng biến mất trong ánh sáng.

Để em chìm trong tình yêu sâu kín
Để tình yêu làm cho điếc cho mù
Và trận cuồng phong của tình anh kia
Cuốn em đi như là cơn gió cuốn.

I Am Not Yours

I am not yours, not lost in you,
  Not lost, although I long to be
Lost as a candle lit at noon,
  Lost as a snowflake in the sea.

You love me, and I find you still
  A spirit beautiful and bright,
Yet I am I, who long to be
  Lost as a light is lost in light.

Oh plunge me deep in love—put out
  My senses, leave me deaf and blind,
Swept by the tempest of your love,
  A taper in a rushing wind.


EM CHẲNG QUAN TÂM
(I Shall Not Care)

Khi em chết trong tháng Tư đầy ánh sáng
Trời lắc tóc mưa ướt đẫm của mình
Và dù anh với trái tim vỡ tan
Em chẳng quan tâm lắm.

Em sẽ yên bình như cây cối sau mưa
Như những cành cây đẫm ướt
Sẽ im lặng hơn và con tim còn lạnh ngắt
Hơn cả anh bây giờ. 

I Shall Not Care

When I am dead and over me bright April 
Shakes out her rain-drenched hair, 
Tho' you should lean above me broken-hearted, 
I shall not care. 

I shall have peace, as leafy trees are peaceful 
When rain bends down the bough, 
And I shall be more silent and cold-hearted 
Than you are now. 



HÔN
(The kiss)

Tôi hy vọng rằng người ấy yêu tôi
Và người ấy đã hôn tôi đằm thắm
Nhưng tôi đây –  con chim bị thương rồi
Mà bay về phương nam – chắc không đến.

Dù vẫn biết rằng người ấy yêu tôi
Trong đêm này con tim tôi buồn bã
Nụ hôn kia không đến nỗi tuyệt vời
Như tất cả giấc mơ tôi từng có.

The Kiss

I hoped that he would love me, 
And he has kissed my mouth, 
But I am like a stricken bird 
That cannot reach the south.

For though I know he loves me, 
To-night my heart is sad; 
His kiss was not so wonderful 
As all the dreams I had. 


ĐAU
(Pain)

Sóng là con của biển
Giọt mưa con của mưa
Nhưng cơ thể ngời sáng
Phải chịu đau, ai ngờ?

Đêm là mẹ của sao
Gió là mẹ của bọt
Đời đầy ắp vẻ đẹp
Tôi ngồi nhà, tại sao?

Pain

WAVES are the sea's white daughters,
And raindrops the children of rain,
But why for my shimmering body
Have I a mother like Pain?

Night is the mother of stars,
And wind the mother of foam—
The world is brimming with beauty,
But I must stay at home. 



KHÓC
(A cry)

Ôi, có đôi mắt để cho anh nhìn ngắm
Và bàn tay để vui vẻ cho anh
Nhưng với người yêu của mình, tôi đành
Chỉ làm một giọng.

Ôi, có vòng ngực để anh dựa đầu lên
Và bờ môi để mà hôn âu yếm
Nhưng tôi đành cho đến ngày cuối tận
Chỉ khóc lên.

A Cry

Oh, there are eyes that he can see,
And hands to make his hands rejoice,
But to my lover I must be
Only a voice.

Oh, there are breasts to bear his head,
And lips whereon his lips can lie,
But I must be till I am dead
Only a cry.


VUI
(Joy)

Tôi như người hoang dã hát cho cây
Và cho những ngôi sao trời tôi hát
Tôi yêu, được yêu, chàng là của tôi
Bây giờ, cuối cùng tôi có thể chết!

Gió và lửa cháy lên trong người tôi
Con tim lửa và bài ca dành tặng
Tôi như đi trên cỏ, giữa sao trời
Bây giờ, cuối cùng tôi có thể sống! 

Joy

    I AM wild, I will sing to the trees, 
        I will sing to the stars in the sky, 
    I love, I am loved, he is mine, 
        Now at last I can die!

    I am sandaled with wind and with flame, 
        I have heart-fire and singing to give, 
    I can tread on the grass or the stars, 
        Now at last I can live!


NỢ
(Debt)

Tôi nợ nần gì anh
Người yêu tôi sâu nặng?
Người chẳng cho đôi cánh
Hay khúc hát cho lòng.

Nhưng tôi nợ người đó
Người yêu chỉ mình tôi
Tôi nợ cánh cửa nhỏ
Mở đường đi lên trời.

Debt

What do I owe to you 
Who loved me deep and long? 
You never gave my spirit wings 
Nor gave my heart a song. 

But oh, to him I loved, 
Who loved me not at all, 
I owe the little open gate 
That led through heaven’s wall.



MẮT XÁM
(Gray Eyes) 

Tháng tư, ngày anh đến
Với em, lần đầu tiên
Mắt em gặp mắt anh
Như lần đầu thấy biển.

Và bốn năm đã sống
Bốn tháng tư bên nhau
Đã nhìn ngắm sắc màu
Từ cành cây rủ xuống.

Và đôi mắt màu xám
Khi gặp ánh nhìn em
Là như thể mắt nhìn
Khi lần đầu ở biển.

Gray Eyes

It was April when you came
The first time to me,
And my first look in your eyes
Was like my first look at the sea. 

We have been together
Four Aprils now
Watching for the green
On the swaying willow bough;

Yet whenever I turn
To your gray eyes over me,
It is as though I looked
For the first time at the sea.


TRONG ĐÊM
(At night)

Tình yêu nói: “Thức và nghĩ về tôi”
Giấc ngủ: “Nhắm mắt đến sáng ngày”
Nhưng Giấc mơ đến đây và cười mỉm
Cô cứ làm theo cách của cả hai.

At Night

Love said, “Wake still and think of me,”
Sleep, “Close your eyes till break of day,”
But Dreams came by and smilingly
Gave both to Love and Sleep their way.

GIỜ CHƯA THAY ĐỔI ĐƯỢC
(It will not change now)

Giờ chưa thay đổi được
Mà sau nhiều năm thôi
Biệt ly và nước mắt
Không làm hại cuộc đời
Nó mạnh hơn cái chết
Và sẽ sống muôn đời
Đấy là thơ cho bạn
Khi tôi ra đi rồi.

It Will Not Change Now

It will not change now
After so many years;
Life has not broken it
With parting or tears;
Death will not alter it,
It will live on
In all my songs for you
When I am gone.