Thơ Walt Whitman

Walt Whitman (31/5/1819 – 26/3/1892) – nhà thơ, nhà báo, nhà nhân văn, nhà cải cách thơ Mỹ, tác giả của tập thơ Lá cỏ nổi tiếng thế giới.

Tiểu sử:

Walt Whitman sinh ở West Hills, Long Island, là con thứ hai trong chín đứa con của Walter và Louisa Van Velsor Whitman. Bố làm nghề thợ mộc, được ông nội chia cho một phần đất xây nhà, nay vẫn còn được lưu giữ như là “nơi sinh của Walt Whitman”. Mẹ là con gái của một người chăn nuôi gốc Hà Lan nhưng họ hàng trước đó đều là những người đi biển. Năm Whitman lên 4 tuổi, gia đình chuyển về Brooklyn, tại đây bắt đầu đến trường. Cũng trong thời gian này bắt đầu làm quen với nghề xuất bản, in ấn và bắt đầu thích viết. Từ năm 16 đến 21 tuổi làm nghề dạy học và viết loạt bài Những ghi chép từ chiếc bàn thầy giáo buổi hoàng hôn (Sun-Down Papers from the Desk of a Schoolmaster). Năm 1841 thôi nghề dạy học, trở về New York City làm ở nhà in. Năm 1842 biên tập cho báo New York Aurora nhưng chỉ sau một thời gian ngắn phải chuyển sang làm với các tờ báo khác vì những bài viết phê phán tư bản bóc lột thợ thuyền. Thời gian này Whitman bắt đầu dành nhiều thời gian cho thơ ca.

Những năm 1852-1854 làm nghề thầu xây dựng. Đầu năm 1855 bắt đầu chuẩn bị tập thơ Lá cỏ (Leaves of Grass). Do không tìm được nhà tài trợ, Whitman tự bỏ tiền túi và chế bản một phần cuốn sách. Tập thơ in lần đầu này gồm 12 bài thơ và một bài mở đầu, sau này có tên gọi Hát về mình (Song of Myself ). Thay vì đề tên tác giả ở trang bìa, Walt Whitman in chân dung của mình mặc áo trắng, quần công nhân và đội mũ ống. Trong bài mở đầu nhà thơ tự giới thiệu “Walt Whitman, người Manhattan”, bắt đầu bằng “I celebrate myself, and sing myself”.

Chủ đề xuyên suốt của tập thơ là ý nghĩa của đời sống con người trong mối liên hệ giữa tâm hồn và thể xác, giữa thần thánh và người trần mắt thịt, sự tiến hóa của những hình thái cuộc sống, sự bình đẳng giữa mọi sinh linh và cuộc phiêu lãng muôn thuở của linh hồn trong quá trình sinh, tử và hồi sinh lại. Tập thơ ra đời không được đón chào như tác giả mong đợi, giới phê bình coi đó là những vần thơ “thông tục, tầm thường”.. Tuy vậy “Lá cỏ” ngay lập tức được Ralph Waldo Emerson, là người lúc đó đã rất nổi tiếng, đánh giá cao. Ralph Waldo Emerson gửi thư khen ngợi và động viên Walt Whitman. Năm 1856 in lại lần thứ hai có bổ sung thêm những bài thơ mới khác cùng với bức thư của Ralph Waldo Emerson. Và sau đó được bổ sung, in lại rất nhiều lần, chỉ tính thời Walt Whitman còn sống đã được in lại 6 lần. Tập thơ “Lá cỏ” là tác phẩm thơ duy nhất thể hiện vẻ muôn mặt của đời sống nước Mỹ và đề cao tư tưởng dân chủ. Thế kỷ XX, “Lá cỏ” được thừa nhận là một trong những sự kiện văn học quan trọng nhất, đã làm một cuộc cách mạng trong thi ca, với sự ra đời của một thể thơ mới – thơ tự do, mà Walt Whitman là người khởi xướng.

Thơ của Walt Whitman có sự ảnh hưởng đến nhiều nhà thơ lớn của thế giới như: T. S. Eliot, Ezra Pound, Galway Kinnell, Langston Hughes, William Carlos Williams, Pablo Neruda, Arthur Rimbaud, Federico García Lorca, Fernando Pessoa, Vladimir Mayakovsky…

Tác phẩm:
*Leaves of Grass, 1855 - 95 trang; 12 bài thơ
*Leaves of Grass, 1856 – 32 bài thơ
*Leaves of Grass, 1860 –456 trang; 178 bài thơ
*Drum-Taps, 1865- Đánh trống
*Leaves of Grass, 1867 - 6 bài thơ mới
*Leaves of Grass, 1871–72 thêm 120 trang
*Leaves of Grass, 1881–82 - thêm 17 bài thơ mới, bớt 39 bài khác
*Leaves of Grass, 1891–92
*Walt Whitman, Poetry and Prose – Thơ và Văn xuôi

*Walt Whitman: Selected Poems – Thơ tuyển

******

Một số bài thơ

SONG OF MYSELF

1
Tôi ca tụng mình, tôi hát về mình
Và cái tôi nhận về thì quí vị cũng nhận về mình như thế
Vì mỗi nguyên tử thuộc về tôi, cũng thuộc về quí vị.

Tôi là người lữ thứ, tôi gọi hồn tôi về
Tôi, kẻ vô công rồi nghề, cúi nhìn hoa cỏ mùa hè.

Lưỡi tôi, mỗi nguyên tử trong máu tôi là từ đất đai, từ không khí này
Sinh ra từ cha mẹ ở đây, và họ cũng sinh ra ở đây
Năm này tôi 37, cái tuổi tràn trề sinh lực
Và hy vọng sẽ không ngừng cho đến ngày tôi chết.

Những giáo điều và những trường học sẽ trống không
Cứ để cho quay lại một thời gian, chúng tốt đẹp ở nơi cần, nhưng ta sẽ không quên
Tôi tiếp nhận Tự nhiên như vốn có, thừa nhận mọi nơi, mọi lúc
Nói hết mọi điều với sức lực buổi đầu tiên.

7
Ai đấy nghĩ rằng sinh ra trên đời này là hạnh phúc?
Tôi vội vàng nói với người này (anh hoặc chị) rằng chết cũng là hạnh phúc, tôi biết điều này.

Tôi chết cùng với người đang chết và sinh ra cùng đứa bé vừa sinh, tôi ở giữa mũ và giày
Tôi nhìn thấy những vật khác nhau, không cái nào giống cái nào, mọi thứ đều tốt đẹp
Mặt đất tốt, những ngôi sao cũng tốt và những thứ phụ thuộc vào cũng tốt.

Tôi không phải là đất mà cũng chẳng phải là những thứ phụ thuộc của đất đai
Tôi là đồng chí, là bạn của mọi người, họ cũng là những người bất tử như tôi
(Họ không biết rằng họ bất tử nhưng tôi biết.)

Mọi thứ đều tồn tại tự thân và vì những cái của mình, với tôi là những gì thuộc về đàn ông và phụ nữ
Với tôi, đấy là những chàng trai, những người biết yêu thương phụ nữ
Với tôi, đấy là những người đàn ông kiêu hãnh, biết không để ai xúc phạm điều gì
Với tôi, đấy là người tình và cô gái già quá lứa, là những người mẹ, những cụ bà
Với tôi, đấy là những bờ môi hay cười, những đôi mắt nhiều khi rơi lệ
Với tôi, đấy là con trẻ và những người sinh ra con trẻ.

Hãy buông tấm màn trang trí! Quí vị chẳng có gì sai trái với tôi, không có ai là người xưa cũ, bị thải hồi
Tôi nhìn xuyên qua vải bông kẻ, vải len mỏng khổ đôi
Tôi có mặt ở khắp nơi, giữa những người kiên trì, những người biết tiếp thu, những người đầy sinh lực, và quí vị không thể nào xa tôi được.

17
Đây quả thực là ý nghĩ của tất cả mọi người, sống ở mọi thời, mọi xứ sở chứ không chỉ của riêng tôi
Nếu những ý nghĩ này không phải là của bạn, mà chỉ của tôi, thì chúng không đáng kể gì hoặc gần như là như thế
Nếu chúng không phải là điều bí ẩn và không phải là lời giải điều bí ẩn thì cũng chẳng đáng gì hết cả
Nếu chúng không ở thật gần mà không ở thật xa thì chúng cũng chẳng đáng gì.

Đấy là cỏ, cỏ mọc khắp nơi, ở nơi nào có đất và nước
Đấy là không khí cho tất cả mọi người trên mặt đất.

 *

ĐÊM BÊN BỜ BIỂN MỘT MÌNH
(On the beach at night alone)

Đêm bên bờ biển một mình
Biển như bà mẹ già giọng khàn khàn hát ru mặt đất
Còn tôi nhìn những ngôi sao sáng, nghĩ về mạch nguồn của vũ trụ, tương lai.

Khoảng rộng bao la bao trùm lấy muôn loài
Mọi tinh cầu, bé và to, thấy và không, mặt trời, mặt trăng và những vì tinh tú
Mọi khoảng cách của thời gian, vô vàn hình thái
Mọi linh hồn, mọi cơ thể sống trong sự khác nhau và trong những thế giới khác nhau
Mọi thể khí, lỏng, khoáng, thực vật, gia súc và cá
Mọi dân tộc, sắc màu, sự dã man, văn minh và ngôn ngữ.
Mọi cá tính đã từng tồn tại hoặc có thể đã từng tồn tại ở hành tinh khác hoặc hành tinh này
Mọi cuộc sống, cái chết, tất cả đều ở trong quá khứ, hiện tại, tương lai
Khoảng rộng bao la tất cả bao trùm và bao giờ cũng thế
Và mãi mãi vẫn bao trùm và giữ lấy cho mình.

KHI TÔI ĐỌC CUỐN SÁCH
(When I read the book)

Khi tôi đọc cuốn sách, là tiểu sử của người nổi tiếng
Cuốn sách này (tôi nói), có phải tác giả gọi ra đời sống con người?
Vậy thì khi tôi chết, ai đấy cũng sẽ viết về cuộc đời của tôi?
(Có vẻ như người này biết về cuộc đời tôi rất giỏi
Không, tôi nghĩ rằng cuộc đời thực của mình, tôi cũng không biết nổi
Chẳng qua chỉ là những câu ám chỉ bóng gió mà thôi
Những thứ mà tôi vẫn đi tìm cho mình để đánh dấu ở đây).

KHI TỬ ĐINH HƯƠNG NỞ LẦN CUỐI TRƯỚC SÂN NHÀ
 (When lilacs last in the dooryard bloom'd)

1
Khi tử đinh hương nở lần cuối trước sân nhà
Ngôi sao lớn ở phía tây chìm vào đêm tối
Tôi khóc thầm, buồn cho mùa xuân đến rồi đi. 

Xuân trở về mang cho tôi Chúa ba ngôi
Hoa lại nở và ngôi sao chìm xuống
Tôi thấy yêu, tôi suy nghĩ về Người.

2 
Hỡi ngôi sao ở phía tây đã khuất!
Hỡi bóng đêm, đêm nước mắt vơi đầy!
Hỡi ngôi sao đã khuất, hỡi bóng giấu sao kia!
Hỡi bàn tay nghiệt ngã giữ tôi, hỡi hồn tôi bất lực!
Hỡi đám mây đen dày đang vây lấy hồn tôi!  

3
Trong vườn trước ngôi nhà, bên hàng rào trắng xóa
Có cây tử đinh hương, những chiếc lá hình tim
Có nhiều những nụ hoa, tôi yêu lắm mùi hương
Mỗi chiếc lá là một sự diệu kỳ, và từ cây đó
Với những nụ hoa dịu dàng, những chiếc lá hình tim
Tôi giơ tay lên bẻ một cành hoa lá.

4
Một con chim nhút nhát chốn ao đầm
Đang dè dặt cất lên tiếng hót
Con chim hét cô đơn
Kẻ ẩn dật sống xa làng
Đang tự cất lên cho chính mình khúc hát. 

Khúc hát từ cổ họng chảy máu tươi
Bài hát từ cái chết về cuộc đời (người anh em, tôi biết:
Nếu không được hát thì anh sẽ chết ngay). 

5
Đi trên ngực mùa xuân, trên đất nước, giữa những phố phường
Trên những con đường xuyên qua rừng già, nơi hoa tím vừa ra hoa trên nền đất xám
Đi qua những cánh đồng, đi qua những đồng cỏ trải dài vô tận
Đi qua những đồng lúa mì vàng rộm mà mỗi cây lúa đều mặc áo liệm nhô lên
Đi qua những vườn táo đang nở trắng trong vườn
Mang quan tài đến nơi để đặt vào trong mộ
Chiếc quan tài vẫn đi suốt ngày đêm. 

6
Chiếc quan tài vẫn đi qua những con phố, con đường
Đi suốt ngày đêm, những đám mây đen phủ dày trên đất
Cùng những ngọn cờ rủ, những thành phố phủ màu tang
Cùng nghi thức của các bang như những phụ nữ đứng im trong tang phục
Cùng những đám rước kéo dài với những ngọn đuốc trong đêm
Cùng vô vàn đèn sáng, cùng biển mặt lặng yên và những chiếc đầu trần
Cùng những nhà ga đón chờ chiếc quan tài và những gương mặt buồn ủ rủ
Cùng những bài hát trong đêm, cùng hàng nghìn giọng nói trang nghiêm và mạnh mẽ 
Cùng tất cả những tiếng đau thương của dàn đồng ca quanh chiếc quan tài 
Những nhà thờ âm u, những cây đàn run rẩy, khi người ta đưa Người qua đây
Cùng những hồi chuông gióng lên inh ỏi
Và chiếc quan tài đi trong chậm rãi 
Tôi xin tặng Người cành hoa tử đinh hương.

7
(Không chỉ cho Người, không chỉ một người thôi
Những bông hoa, những cành lá xanh tôi đặt lên tất cả quan tài
Thanh sạch như buổi mai, ta hát về ngươi, hỡi cái chết thiêng liêng và sáng suốt

Tất cả những bó hồng
Những hoa huệ, hoa hồng ta sẽ phủ lên mình ngươi, ôi cái chết
Nhưng tử đinh hương vốn là loài hoa nở đầu tiên

Ta hái thật nhiều những cành tử đinh hương
Bằng đôi tay mình ta sẽ phủ hoa lên
Mình ngươi và tất cả quan tài của ngươi, ôi cái chết!)

8
Hỡi ngôi sao phía tây đang bơi giữa bầu trời
Bây giờ ta hiểu ra điều mà ngươi đã báo từ tháng trước
Khi ta lặng lẽ dạo chơi trong bóng đêm trong suốt
Khi ta thấy ngươi muốn nói điều gì và nghiêng xuống từng đêm
Khi ngươi nghiêng xuống thật gần (còn những sao khác chỉ nhìn)
Khi ta đi cùng đi dạo trong đêm (có điều gì làm ta không thể ngủ)
Khi đêm đi qua, nhìn phía trời tây, ta thấy ngươi vô cùng đau khổ
Khi ta đứng trên đồi giữa cơn gió lạnh của đêm
Khi ta đưa mắt dõi theo ngươi, thấy ngươi biến vào đêm đen
Khi hồn ta đau khổ ngập tràn, giống như ngươi, tinh cầu đau khổ
Thì người chìm vào bóng đêm và biến mất từ đó.

9
Hãy hát nữa đi giữa chốn ao đầm 
Hỡi danh ca e thẹn dịu dàng, ta nghe tiếng ngân và tiếng gọi của anh 
Ta lắng nghe, ta đến ngay bây giờ đây vì ta thấu hiểu
Nhưng còn nấn ná phút giây, vì ngôi sao sáng kia còn lưu ta lại 
Ngôi sao người đồng chí đã ra đi đang giữ chặt lấy ta.

10
Ôi, ta biết hát làm sao về cái chết của người ta yêu mến?
Biết hát làm sao về con tim lớn ngọt ngào giờ đã đi xa?
Những hoa gì sẽ đặt lên mộ người yêu mến của ta?

Những cơn gió biển là từ phía đông và phía tây thổi đến
Thổi từ biển đông, biển tây rồi gặp nhau trên đồng cỏ lớn
Những ngọn gió này và hơi thở những bài hát của ta
Sẽ ngào ngạt trên nấm mộ của người ta yêu mến.

11
Ôi, biết treo gì đây lên những bức vách trong phòng?
Và những bức tranh nào tôi sẽ treo lên tường
Để tô điểm cho nhà mồ của người tôi yêu mến?

Tranh của mùa xuân đang lên, của những ngôi nhà, trang trại
Với chiều tháng tư buổi hoàng hôn, những màn khói xám và xanh
Với dòng nước màu vàng ánh lên từ mặt trời tràn ngập giữa không trung
Với cỏ hoa tươi mát dưới bàn chân và màu xanh nhạt trên từng chiếc lá
Tiếng nước chảy xa xa, con sông rộng và cơn gió lang thang đây đó
Với những ngọn đồi, những chiếc bóng và những đường nét trên trời
Và thành phố trong tầm tay, những ống khói, và nhà cửa chen dày
Và những cảnh đời, xưởng máy và công nhân trở về khi xong việc.

12
Đây thân thể và linh hồn – đất nước này 
Manhattan với những tháp chuông, thuỷ triều và những con tàu 
Đất nước giàu có, Nam – Bắc trong ánh sáng, biển Ohio và dòng Misouri lấp lánh 
Và những cánh đồng rộng mênh mông bạt ngàn những cỏ và ngô 
Này hãy nhìn xem mặt trời tuyệt diệu, lặng lẽ và uy nghi 
Buổi sớm mai tươi hồng với những làn gió hây hây dịu mát
Ánh sáng dịu dàng, đằm thắm và lan rộng khắp
Sự diệu kỳ bao trùm lên tất cả – buổi trưa đã sắp xong
Buổi chiều sắp đến, đêm mong ước và những ngôi sao lung linh
Trên những thành phố của ta, bao trùm cả con người và đất nước.

13
Hãy hát lên, hỡi con chim nâu xám
Từ những đầm lầy, từ những bụi cây
Từ bóng tối mênh mang, từ cây tùng, cây sến.

Hãy hát về người anh em ta thương mến
Hãy hát về người với một nỗi buồn thương. 

Hãy hát như nước chảy, thoải mái, dịu dàng
Hoang dã và tự nhiên! Hỡi danh ca huyền diệu
Ta chỉ nghe ngươi – sao đang giữ ta (nhưng sẽ đi sắp tới)
Tử đinh hương ngạt ngào hãy còn giữ lấy ta.

14
Giờ buổi cuối ngày, tôi ngồi nhìn về phía trước 
Những cánh đồng mùa xuân và những nông dân chuẩn bị mùa màng
Cảnh đất nước mênh mông với những ao hồ và những cánh rừng
Trong vẻ đẹp thần tiên của bầu trời (sau những cơn giông tố) 
Dưới trời buổi xế chiều, nghe tiếng nói của những trẻ em và phụ nữ
Những con nước thủy triều và những con tàu biển đang bơi
Và mùa hè giàu có, với những cánh đồng bận rộn khắp nơi
Và vô vàn những ngôi nhà với những điều nhỏ nhen trong cuộc sống
Và trên những đường phố  sôi động, đông người bỗng nhiên đổ xuống
Đổ xuống trên tất cả mọi người và trong đó có tôi
Xuất hiện một đám mây và xuất hiện một dải đen dài
Và tôi biết cái chết, ý nghĩ của nó, sự hiểu biết thiêng liêng về cái chết.

Từ đó luôn đi cùng tôi là những kiến thức về cái chết.
Và ý nghĩ về cái chết cũng đi gần cạnh bên hông
Và tôi nắm tay nó, cùng nhau, như người bạn đồng hành
Tôi chạy trốn vào bóng đêm chỉ biết lặng im mà không hề nói
Chạy theo con đường mòn dẫn đến bờ của đầm lầy trong bóng tối
Đến những cây tùng rợp bóng và đầy ma quỉ những cây thông.

Người ca sĩ vốn rụt rè với bao người khác đã tiếp nhận tôi
Con chim màu nâu xám đã tiếp nhận ba người bạn
Hát bài ca về cái chết và thơ cho người tôi yêu mến.

Từ chỗ ẩn náu ở nơi sâu kín
Những cây tùng ngát hương và ma quỉ những cây thông
Đã đi vào những bài hát của chim. 

Và sự quyến rũ của bài ca làm tôi phấn khởi
Khi tôi nắm tay những người bạn của mình trong đêm tối
Giọng của hồn tôi hòa cùng tiếng hát của chim:

“Hãy đến đây, cái chết đáng yêu, cái chết dịu êm
Đi vòng quanh thế gian, như ánh sáng, hãy hiện lên
Vào ban ngày, vào đêm, cho mỗi người, cho tất cả
Sớm sủa hoặc muộn màng, hỡi cái chết dịu êm.

Hãy ngợi ca vũ trụ đến tận cùng
Vì cuộc sống, niềm vui, những hiện tượng và kiến thức lạ lùng
Vì những âu yếm của tình yêu – hãy ngợi ca, khen ngợi!
Bằng vòng tay lạnh lẽo và chắc nịch của cái chết ôm chầm. 

Người mẹ tối tăm luôn lướt nhẹ chân mềm
Liệu có ai từng đón mẹ bằng bài ca như thế?
Vậy mà con là người ca ngợi mẹ cao cả hơn tất cả
Để khi thấy cần đến thì hãy đến ngay mà chớ ngại ngần. 

Hỡi người giải thoát, xin hãy đến gần
Khi người đã lấy họ rồi, tôi vui vẻ hát về người chết
Họ đã biến mất vào trong biển cả yêu thương
Tắm trong dòng nước hân hoan của người, ôi cái chết.

Tôi xin dâng người những khúc nhạc hân hoan
Tôi đề nghị nhảy múa vui mừng và trang điểm
Dành cả khoảng rộng bao la dưới bầu trời rộng lớn
Cuộc sống, những cánh đồng và đêm trầm tư rộng thênh thang. 

Đêm lặng lẽ dưới những ngôi sao nhiều vô vàn
Bờ biển và tiếng sóng rì rào mà tôi từng biết đến
Hồn tôi hướng về người, ôi cái chết, dưới khăn che mạng
Và thân thể tôi nép sát bên người với một sự biết ơn.

Bài hát của tôi hướng về người bay ở trên rừng
Trên những con sóng rì rầm, những cánh đồng, bãi cỏ
Trên những thành phố đông dân, những bến tàu, đường sá
Cái chết ơi, tôi gửi đến người bài ca với nỗi hân hoan”.

15
Hòa nhịp cùng với tâm hồn tôi
Con chim hót ngân vang và lảnh lót
Giai điệu ngọt ngào trong đêm tràn ngập.

Giữa những cây thông, cây tùng mờ nhạt
Sáng ngời trong hương nước của ao đầm
Tôi cùng bạn tôi ở đó trong đêm. 

Và lúc này trước mắt tôi hiện lên
Bức toàn đồ của vô vàn ảo ảnh.

Tôi nhìn thấy những đoàn quân
Tựa trong giấc mơ, tôi nhìn thấy hàng trăm cờ chiến
Giữa khói bụi chiến trường bị đạn bom xuyên thủng
Đẫm máu, tả tơi nhưng vẫn còn bay nơi nọ nơi này
Và cuối cùng là mảnh vải còn trên cán (và im lặng khắp nơi)
Rồi những cán cờ cũng rời ra và gãy nát. 

Và tôi nhìn thấy có vô vàn xác chết
Thấy những bộ xương trắng toát của những thanh niên
Những mảnh xác còn lại của những ai chết trên chiến trường
Nhưng không phải như những gì mà ta hình dung được. 

Họ đã yên nghỉ rồi, họ không đau khổ nữa
Chỉ những người còn sống, những người mẹ khổ đau
Chỉ vợ con, bạn bè khổ đau trong tơ tưởng nghĩ suy
Chỉ những đội quân còn lại thì vẫn còn đau khổ.

16
Đi qua ảo ảnh, đi qua đêm tối
Thoát bàn tay những bạn bè, đồng chí của tôi
Qua bài hát của con chim ẩn dật, qua bài hát tôi trả lời
Bài ca chiến thắng, bài ca về cái chết, bài ca luôn thay đổi
Bài ca trầm bổng du dương, ngân vang trong đêm tối
Bài ca buồn bã, lặng ngừng, cảnh báo rồi vút lên đầy vẻ hân hoan
Bao trùm khắp mặt đất, tràn ngập giữa trời xanh
Như bài thánh ca oai hùng mà tôi nghe từ trong đêm tối
Tôi đi qua, để lại em, ơi tử đinh hương với những lá hình tim
Để lại em trong vườn trước sân nhà, nơi hoa nở mùa xuân.

Tôi sẽ không còn hát cho em nữa
Không nhìn em về hướng tây và chuyện trò bỏ dở
Ơi người bạn sáng ngời với ánh bạc trong đêm. 

Nhưng tất cả những gì thấy trong đêm tôi sẽ giữ gìn
Đấy là bài hát, bài hát diệu kỳ của con chim nâu xám
Và bài hát hòa cùng, đấy là hồn tôi vang vọng
Và ngôi sao nghiêng xuống với vẻ mặt đau thương
Và những người nắm tay tôi kéo đến gần tiếng gọi của chim
Những bạn bè tôi, tôi giữa họ – tất cả tưởng nhớ người đã mất
Vì linh hồn thông thái, đáng yêu của những tháng ngày – vì người đã khuất
Tử đinh hương, ngôi sao và con chim cùng với khúc hát của hồn tôi
Giữa những cây thông ngát hương và những cây tùng u ám buổi tối trời. 
________________
*Đây là bài thơ tưởng nhớ Tổng thống Abraham Lincoln sau khi ông bị ám sát.

**

NHỮNG ĐIỀU KỲ DIỆU
(Miracles) 

Thời buổi này còn ai tin vào những điều kỳ diệu?
Thế mà tôi thì nhìn đâu cũng thấy sự diệu kỳ
Khi trên đường phố Manhattan thả bước tôi đi
Hoặc khi ngắm nhìn những ngôi nhà chọc trời cao ngất ngưỡng
Hoặc khi dạo bước chân trần bên mép nước trên bờ biển
Hoặc khi đứng dưới cây đâu đó ở trong rừng
Hoặc nói chuyện ban ngày với người tôi yêu, hoặc ngủ trên giường
vào ban đêm với người mà tôi yêu mến
Hoặc khi bên bàn ăn nhậu cùng bè bạn
Hoặc nhìn người lạ mặt đối diện đi cùng xe
Hoặc nhìn bầy ong xây tổ buổi trưa hè
Hoặc những con thú trên đồng đang gặm cỏ
Hoặc những con chim, hoặc sự tuyệt diệu của côn trùng trong không khí
Hoặc sự kỳ diệu của hoàng hôn, hoặc ngôi sao chiếu tĩnh lặng, rõ ràng
Hoặc đường cong tinh tế của mảnh trăng non giữa mùa xuân
Tất cả những điều này đối với tôi là những điều kỳ diệu
Tất cả thống nhất và riêng lẻ trong vị trí của mình. 

Đối với tôi mỗi giờ của ánh sáng và bóng tối là điều kỳ diệu
Mỗi tấc vuông của không gian là một sự diệu kỳ
Mỗi thước vuông của bề mặt trái đất là một điều kỳ diệu
Mỗi fút của chiều sâu là một sự diệu kỳ. 

Đối với tôi biển luôn mở ra những điều kỳ diệu mới
Những con cá bơi, những vách đá, chuyển động của sóng, tàu bè và con người 
Thì bạn còn cần thêm những điều diệu kỳ nào nữa? 


TẠM BIỆT EM, NGUỒN XÚC CẢM CỦA TÔI
(Good-bye my Fancy)

Tạm biệt em, nguồn xúc cảm của tôi!
Tạm biệt em – người yêu, người tri kỷ
Tôi sẽ ra đi, dù chẳng biết về đâu
Và chẳng biết có còn gặp nhau lần nữa
Mà thôi, tạm biệt em, nguồn xúc cảm của tôi!

Lần cuối cùng, cho anh nhìn lại trong phút giây này
Đang chậm lại dần dần con lắc trong lồng ngực
Đã đến lúc ra đi, đêm đến rồi, con tim sắp ngừng đập.

Một thời gian dài ta từng say đắm với niềm vui
Thật tuyệt vời! – giờ chia tay – tạm biệt
Tạm biệt em, nguồn xúc cảm của tôi! 

Nhưng dù sao, cho phép anh không vội vã lúc này
Một thời gian dài ta đã sống, ngủ, đã hòa nhập với nhau làm một
Thì bây giờ nếu như phải chết thì cùng nhau ta sẽ chết
Nếu phải đi đâu, gặp điều gì sẽ xảy ra, thì ta vẫn cùng nhau
Có thể ta sẽ tốt hơn, hạnh phúc hơn và nhận biết được đôi điều
Có thể em cổ vũ anh viết những khúc hát chân thành (ai biết được?)
Có thể em đã xoay quả đấm cửa trong phòng – và bây giờ kết thúc
Tạm biệt em, nguồn xúc cảm của tôi. 


CHÚNG TA LÀ HAI
(We two, how long we were fool’d)

Chúng ta là hai, một thời gian dài ta là những người dại dột
Bây giờ ta đã khác, ta lao nhanh vun vút tựa thiên nhiên
Ta là thiên nhiên, vắng mặt lâu, giờ trở về nhà mình
Ta trở thành cây cối, thành thân cây, thành rễ, lá
Ta nằm trên mặt đất, chúng ta là vách đá 
Ta là hai cây sồi đứng cạnh bên nhau
Ta là hai con trong đàn thú hoang gặm cỏ
Ta là hai con cá bơi trong biển cả cùng nhau
Ta là những bông hoa, tỏa mùi hương buổi sớm, buổi chiều
Ta là mùn của cây, động vật và khoáng chất
Ta là đôi diều hâu ăn thịt bay trên trời, mắt nhìn xuống đất
Ta là hai mặt trời, hai sao chổi, là những hành tinh
Ta là thú bốn chân săn mồi ở trong rừng
Ta là hai đám mây suốt ngày ở trên cao lơ lửng
Ta là biển, những con sóng vui vẻ vào nhau hòa quyện
Ta là bầu khí quyển, trong suốt, có tiếp nhận và không
Ta là tuyết, là mưa, là băng giá, bóng đêm ở chốn trần gian
Ta xoay vòng, xoay vòng cho đến khi trở về nhà lần nữa
Ta loại trừ tất cả, chỉ để lại niềm vui của chính chúng mình.  


GỬI MỘT NGƯỜI SẮP CHẾT
(To One Shortly to Die) 

Trong tất cả mọi người, tôi chọn em, vì tôi thông báo cho em
Rằng em sắp chết, mặc thiên hạ nói những gì họ thích, tôi chẳng dối lòng
Tôi thẳng thắn và nhẫn tâm, nhưng tôi yêu em – không còn cách nào khác. 

Tôi nhẹ nhàng đặt tay phải lên người em, em hãy cảm nhận
Tôi không nói gì, chỉ lặng lẽ cúi đầu xuống người em
Tôi ngồi lặng lẽ bên em và tôi trung thành
Với em, tôi hơn cả y tá, mẹ cha hay người hàng xóm
Tôi giải thoát cho em khỏi tất cả, chỉ để lại linh hồn
Đấy là cái bất tử, và em siêu thoát là chắc chắn
Cái xác mà em bỏ lại sau mình, đấy chỉ là phân. 

Mặt trời sáng bừng lên theo những hướng bất thường
Những ý nghĩ mạnh mẽ cùng sự tự tin trong em, và em cười mỉm
Em quên rằng em bị bệnh và tôi cũng quên rằng em bị bệnh
Và em không hề nhìn thấy thuốc men
Không nghe tiếng khóc của bạn bè, chỉ có tôi và em
Thà họ cứ đi đi, cần gì động lòng trắc ẩn
Tôi chẳng xót thương gì, xin được chúc mừng em. 


GỬI MỘT NGƯỜI XA LẠ
(To a Stranger)

Hỡi người xa lạ! Bạn đâu biết rằng tôi đang vô cùng khát khao nhìn bạn
Bạn chính là người mà tôi đang tìm kiếm (với tôi, điều này như một giấc mơ)
Có vẻ như hai ta đã từng sống một cuộc đời vui ở đâu đó, tự bao giờ
Tất cả dường như nhắc lại khi ta đi ngang qua, cảm thấy yêu thương, trìu mến
Bạn đã lớn lên cùng tôi, là cậu bé con hoặc cô bé gái cùng tôi
Ta đã ăn, ngủ với nhau – cơ thể của bạn và tôi không chỉ của một người
Khi ta đi ngang qua, bạn cho tôi niềm vui từ thân thể, ánh nhìn, gương mặt
và nhận lại cho mình bàn tay, chòm râu và bộ ngực của tôi
Tôi chỉ suy nghĩ về bạn mà không hề nói với bạn một lời
khi tôi ngồi cô đơn hoặc khi giữa đêm khuya một mình thức giấc
Tôi chờ đợi, tôi tin tưởng rằng chúng mình sẽ còn gặp mặt
Tôi chỉ suy nghĩ một điều làm sao để không mất bạn mà thôi.  


GỬI BẠN ĐỌC
(Thou Reader)

Trong người bạn đang sôi lên cuộc sống và tình yêu, niềm kiêu hãnh
Cũng giống như những điều đó sôi sục ở trong tôi
Bởi thế mà tôi viết ra cho bạn những khúc ca này. 


ĐÔI KHI YÊU AI ĐÓ
(Sometimes with one I love)

Đôi khi yêu ai đó, tôi thường lo lắng phát điên lên rằng tôi đã yêu một cách uổng phí
Nhưng bây giờ tôi nghĩ, rằng không hề có tình yêu uổng phí trên đời, mà cái giá đúng thôi,
bằng cách này hoặc bằng cách khác. 
(Tôi đã yêu một người chết mê chết mệt nhưng người đó chẳng yêu tôi
Bởi thế mà tôi viết ra những dòng này).  


GỬI NHỮNG NGƯỜI BAN TẶNG HÀO PHÓNG
 (To Rich Givers)

Những gì bạn cho tôi, tôi vui lòng nhận lấy 
Một ít đồ ăn, túp lều và khu vườn, một ít tiền như là sự đón nhận thơ tôi
Chỗ trọ và đồ ăn cho kẻ qua đường, khi mà tôi lang thang khắp nước Mỹ
Thì tại sao tôi phải lấy làm xấu hổ khi nhận những món quà này?
Chẳng lẽ tôi không ban tặng gì cho những người đàn ông và phụ nữ?
Không, tôi mở ra cho họ cánh cửa để nhận tất cả những quà tặng của đất trời. 


NHỮNG PHỤ NỮ ĐẸP
(Beautiful Women)


Những người phụ nữ ngồi hoặc đi lại, những phụ nữ già và trẻ
Những người trẻ đẹp xinh, nhưng những người già còn đẹp hơn thế nữa. 

GỬI CÔ GÁI ĐIẾM
(To a Common Prostitute)

Đừng hồi hộp, chớ ngại ngùng – tôi là Walt Whitman, người hào phóng 
và mạnh mẽ tựa thiên nhiên.
Một khi mặt trời chưa đuổi em thì tôi chẳng đuổi em
Một khi chiếc lá còn xào xạc cho em và nước cho em vẫn còn lấp lánh 
thì lời của tôi cũng vẫn còn lấp lánh
và xào xạc cho em.

Em ơi, tôi hẹn gặp em, rằng tôi sẽ đến
để em đón chờ tôi xứng đáng
Tôi báo để em chờ đón và kiên nhẫn đợi tôi
một khi tôi chưa đến.

Còn bây giờ tôi chào em bằng một cái nhìn quan trọng
để cho em sẽ chẳng quên tôi.  


GIỐNG NHƯ ADAM
(AS Adam, early in the morning) 

Giống như Adam, từ sáng sớm
Ta thức dậy, đi ra khỏi ngôi nhà
Hãy nhìn ta, hãy nghe giọng nói và bước lại gần ta
Hãy chạm vào ta, hãy chạm vào cơ thể ta bằng bàn tay của bạn
Và đừng sợ gì cơ thể của ta. 


HOÀNG HÔN
(Twilight)

Những chiếc bóng dịu dàng, đê mê, say đắm
Mặt trời vừa lặn, ánh sáng tan ra (tôi cũng sắp sửa ra đi, 
và sẽ tan ra)
Khói – là Niết bàn – yên nghỉ và đêm – là quên lãng. 


LÚC NÀY ĐÂY TÔI ĐANG NGỒI MỘT MÌNH
 (This moment yearning and thoughtful)


Lúc này đây, tôi đang ngồi một mình trầm ngâm, buồn bã
Và tôi ngỡ rằng ở những nơi xa lạ 
cũng có những người đang trầm ngâm và buồn bã như tôi
Tôi ngỡ như đang nhìn thấy họ ở Tây Ban Nha, Pháp, Đức, Ý xa xôi
Hoặc xa hơn nữa, ở Trung Quốc, ở Nga, ở Nhật và họ nói bằng thổ ngữ
Và tôi ngỡ rằng nếu tôi có thể làm quen với họ
thì tôi cũng sẽ yêu họ như những đồng hương
Tôi biết rằng chúng tôi sẽ là anh em, những người yêu thương
Và tôi biết rằng tôi sẽ hạnh phúc với họ. 


TÔI NGỒI VIẾT Ở ĐÂY
(As I sit writing here, sick and grown old)

Ốm đau và già cả, tôi đang ngồi viết ở đây
Thật nặng nề khi nghĩ về những bệnh tình theo năm tháng
Đau đớn, hôn mê, bơ phờ, trầm cảm và táo bón
Chúng có thể thấm vào những bài hát của tôi. 


BẠN SẼ NGHĨ GÌ
(What think you I take my pen in hand to record?)

Bạn sẽ nghĩ gì khi tôi cầm bút trong tay và viết?
Để ca ngợi chiến thuyền hùng dũng với những cánh buồn no?
Vẻ tráng lệ của ngày đã qua? Vẻ lộng lẫy của đêm kế tiếp?
Hay tiếng tăm, hay sự phát triển của thành phố lớn? – Không hề!
Mà tôi kể có hai người bình thường mà tôi nhìn thấy hôm nay
giữa đám đông, trên bến tàu và họ chia tay
Người ở lại quàng cổ người kia và hôn say đắm
Còn người ra đi ôm chặt trong vòng tay của mình người bạn. 


TÔI MƠ THẤY MỘT THÀNH PHỐ
(I Dream’d in a Dream)

Tôi mơ thấy một thành phố bất khả chiến bại, mặc dù ai cũng đã từng tấn công vào nó
Tôi mơ thấy rằng đó là Thành phố của Bạn Bè
Ở đây có một thứ người ta quí trọng hơn tất cả – đó là tình yêu  
Điều này được thể hiện từng giờ trong hành động của người dân thành phố

Trong từng lời nói và trong từng ánh mắt của họ.