Thơ Wystan Hugh Auden

Wystan Hugh Auden (21 tháng 2 năm 1907 – 29 tháng 9 năm 1973) là nhà thơ Mỹ gốc Anh, sinh ra và lớn lên ở Anh, trở thành nhà thơ nổi tiếng của Anh, năm 1939 sang Mỹ. Ông là người có sự ảnh hưởng rất lớn đến văn học Anh-Mỹ, là một trong những nhà thơ lớn nhất của thế kỷ XX.

Tiểu sử:
Wystan Hugh Auden sinh ở York, Anh. Từ nhỏ được học ở trường St. Edmund's School (Hindhead), Surrey, sau đó, ở trường Gresham's School, nổi tiếng với việc giáo dục kỷ luật nghiêm khắc và gắn liền với giáo dục tôn giáo. Ở trường này, Auden nhận ra rằng mình là người đồng tính nên từ chối việc học các môn học tôn giáo. Auden tiếp tục học thơ cổ ở Đại học Oxford và bắt đầu hoạt động văn học từ ngày còn là sinh viên. Năm 1930 in tập thơ đầu tiên Thơ (Poems), chịu ảnh hưởng tư tưởng cách mạng của Karl Marx, Sigmund Freud, Charles Darwin, phê phán xã hội tư sản. Thập niên 1930, Auden sang Đức, sống ở Berlin một số năm, dạy học và sáng tác. Năm 1936 in tập thơ Hãy xem, Người xa lạ! (Look, Stranger!), kết hôn với con gái nhà văn Thomas Mann. Thời gian tiếp đó ông đi du lịch nhiều nơi cùng với Christopher Isherwood, và quyết định sang sống ở Mỹ. Việc ông di cư sang Mỹ trước thềm Thế chiến II, khiến đa số người dân Anh coi như một hành động phản bội, tuy vậy, đối với Auden là vì những lý do cá nhân.

Sang Mỹ năm 1939, ông dạy học ở nhiều trường Đại học và tiếp tục sáng tác nhiều tác phẩm nổi tiếng. Nhiều tác phẩm sáng tác thời kỳ trước cũng được tập hợp in vào năm 1945. Năm 1948 ông được trao giải Pulitzer, năm 1954 được tặng giải Bollinger, và năm 1967 được tặng huân chương Văn học. Wystan Hugh Auden mất năm 1973 ở Vienna.

Tác phẩm chính:
*Thơ (Poems, 1930)
*Vũ điệu của cái chết (The Dance of Death, 1933)
*Trèo lên F.6 (The Ascent of F.6, 1936)
*Hãy xem, người xa lạ! (Look, Stranger!, 1936)
*Tây Ban Nha (Spain, 1937)
*Hành trình ra trận (Journey to a War, 1939)

*Tuổi lo âu (The Age  of  Anxiety, 1947)

*Lá chắn của Achilles (The  Shield of Achilles, 1955)
*Dâng tặng Clio (Homage to Clio, 1960)
*Tuyển tập thơ (Collected Longer Poems, 1969)
*Tuyển tập thơ (Collected Shorter Poems 1927-1957, 1966)
*Thơ giai đoạn sau (Last Poems, 1974)

*Cám ơn sương mù (Thank You, Fog, 1974)

*Tuyển tập thơ (Collected Poems, 1976, new edns. 1991, 2007)

Một số bài thơ:

ANH Ở ĐÂU?

(Are You There?)

Ở những người yêu số phận của mình
Phải giải quyết một vấn đề tồn tại:
Đau khổ với tình hay với chính anh.

Vì thân xác thực chỉ trong bóng đêm
Và cái tôi kéo theo điều khao khát
Khi thức giấc sẽ trở lại chính anh.

Narcisssus không hình dung ra mình
Nhìn thấy không phải mình trong hồ nước
Nên không thể nào có được lặng yên.

Thác nước, lửa, đá và cả trẻ con
Luôn gây trò và nghĩ suy đơn giản
Tiếp nhận cuộc đời như nó tự thân.

Đối với ông già Proust thì tình
Chỉ là dối gian, chỉ là đau khổ
Càng yêu nhiều, lòng càng lắm cô đơn.

Người đang yêu thường có điều phi lí
Cái tôi thứ hai mong muốn cho mình
Nhưng hãy nhớ một điều rất giản dị:
Không bao giờ ta có được chính mình.

Are You There?

Each lover has some theory of his own
About the difference between the ache
Of being with his love, and being alone:

Why what, when dreaming, is dear flesh and bone
That really stirs the senses, when awake,
Appears a simulacrum of his own.

Narcissus disbelieves in the unknown;
He cannot join his image in the lake
So long as he assumes he is alone.

The child, the waterfall, the fire, the stone,
Are always up to mischief, though, and take
The universe for granted as their own.

The elderly, like Proust, are always prone
To think of love as a subjective fake;
The more they love, the more they feel alone.

Whatever view we hold, it must be shown
Why every lover has a wish to make
Some kind of otherness his own:
Perhaps, in fact, we never are alone.

TƯỞNG NHỚ W. B. YEATS (Trích)
(Mất tháng giêng năm 1939)

I
Anh ra đi giữa băng giá mùa đông
Sông đóng băng, những phi trường hoang vắng
Tuyết trắng rơi, phủ đầy lên bức tượng
Rót xuống miệng của ngày một giọt thủy ngân
Dường như mọi thiết bị đo đếm cũng đồng tình
Ngày anh ra đi tối tăm và giá lạnh.

Cách xa những ngày đau ốm của anh
Chó sói hãy còn chạy giữa rừng xanh.
Dòng sông quê không còn mê bờ đẹp
Và ngôn ngữ của đám tang
Ngăn cách thơ anh và cái chết.

Nhưng với anh, ngày cuối, như chính anh
Ngày của tin đồn và những cô y tá
Đặt lên thi thể vẻ không yên
Và hoang vu cả quãng trường lý trí.
Vùng ngoại ô bao trùm lên lặng lẽ
Những cảm giác dường như lặng ngừng
Anh trở thành người cho đời ngưỡng mộ.

Và bây giờ lan tỏa trong hàng trăm thành phố
Anh mang cho những cảm giác không quen
Để hạnh phúc trong cõi khác
Và xử phạt theo bộ luật của lương tâm
Lời của người đã chết
Cùng với người đang sống ở trần gian.

Nhưng sự quan trọng của ngày mai trong tiếng ồn
Nơi những người môi giới om sòm trên sàn chứng khoán
Nơi những kẻ nghèo khổ sở vì nghèo túng
Và mỗi người đều có tự do của mình
Nhưng cái ngày này không một ai hờ hững
Như ý nghĩ về một ngày không bình thường
Dường như mọi thiết bị đo đếm cũng đồng tình
Ngày anh ra đi tối tăm và giá lạnh.

In memory of W. B. Yeats
(d. January 1939)

He disappeared in the dead of winter:
The brooks were frozen, the air-ports almost deserted?
And snow disfigured the public statues;
The mercury sank in the mouth of the dying day.
O all the instruments agree
The day of his death was a dark cold day.

Far from his illness
The wolves ran on through the evergreen forests,
The peasant river was untempted by the fashionable quays;
By mourning tongues
The death of the poet was kept from his poems.

But for him it was last afternoon as himself,
An afternoon of nurses and rumours;
The provinces of his body revolted,
The squares of his mind were empty,
Silence invaded the suburbs,
The current of his feeling failed: he became his admirers.

Now he is scattered among a hundred cities
And wholly given over to unfamiliar affections;
To find his happiness in another kind of wood
And be punished under a foreign code of conscience.
The words of a dead man
Are modified in the guts of the living.

But in the importance and noise of to-morrow
When the brokers are roaring like beasts on the floor of the Bourse,
And the poor have the sufferings to which they are fairly accustomed,
And each in the cell of himself is almost convinced of his freedom;
A few thousand will think of this day
As one thinks of a day when one did something slightly unusual.
O all the instruments agree
The day of his death was a dark cold day.

YÊU NHIỀU HƠN

(The More Loving One)

Khi nhìn lên những vì sao tôi biết

Sự thờ ơ – dù tôi về địa ngục

Nhưng sự bàng quan có ở trên đời

Không đáng sợ, cả thú cũng như người.

Có phải ngôi sao bằng đam mê thiêu đốt

Để chúng ta không còn quay về được?

Nếu như tình cảm không thể cân bằng

Thì hãy để cho tôi yêu nhiều hơn.

Tôi vẫn nghĩ rằng ngôi sao ban phước

Dù với ngôi sao thế nào cũng được

Và tôi cũng không thể nói như vầy:

Không có sao, tôi không phải là tôi.

Cứ để cho những ngôi sao biến mất

Khi đó chỉ còn bóng đêm dày đặc

Tôi sẽ quen nhìn bầu trời trống không

Dù điều này cần một ít thời gian.

The more loving one

Looking up at the stars, I know quite well
That, for all they care, I can go to hell,
But on earth indifference is the least
We have to dread from man or beast.

How should we like it were stars to burn
With a passion for us we could not return?
If equal affection cannot be,
Let the more loving one be me.

Admirer as I think I am
Of stars that do not give a damn,
I cannot, now I see them, say
I missed one terribly all day.

Were all stars to disappear or die,
I should learn to look at an empty sky
And feel its total dark sublime,
Though this might take me a little time.

NẾU ANH CÓ THỂ NÓI VỚI EM

(If I could tell you)

Mọi thứ đều sắp đặt bởi thời gian

Biết cái giá mà chúng ta phải trả

Nếu anh biết thì đã nói cùng em.

Hề làm trò – thì ta phải khóc lên

Ta vấp váp – khi nhạc công chơi nhạc

Mọi thứ đều sắp đặt bởi thời gian.

Tương lai thì ai biết được đâu em

Anh yêu em hơn những gì đã nói

Mọi thứ đều sắp đặt bởi thời gian.

Gió từ đâu, vẫn biết một điều rằng

Và tại sao chiếc lá vàng rụng xuống

Mọi thứ đều sắp đặt bởi thời gian.

Những bông hồng quả thực muốn lớn lên

Và ánh nhìn quả là mong ở lại

Nếu biết thì anh đã nói cùng em.

Giả sử những con sư tử đứng lên

Những dòng suối và lính đều bỏ chạy

Mọi thứ đều sắp đặt bởi thời gian?

Nếu anh biết thì với em đã nói.

If I could tell you

Time will say nothing but I told you so,
Time only knows the price we have to pay;
If I could tell you I would let you know.

If we should weep when clowns put on their show,
If we should stumble when musicians play,
Time will say nothing but I told you so.

There are no fortunes to be told, although,
Because I love you more than I can say,
If I could tell you I would let you know.

The winds must come from somewhere when they blow,
There must be reasons why the leaves decay;
Time will say nothing but I told you so.

Perhaps the roses really want to grow,
The vision seriously intends to stay;
If I could tell you I would let you know.

Suppose all the lions get up and go,
And all the brooks and soldiers run away;
Will Time say nothing but I told you so?
If I could tell you I would let you know.

VĂN MỘ CHÍ CHO BẠO CHÚA

(Epitaph on a Tyrant)

Sự hoàn mỹ là điều hắn mê say

Thơ hắn làm ra mọi người dễ hiểu

Hắn biết sự ngu muội như bàn tay

Hắn quan tâm những binh đoàn, hạm đội

Khi hắn cười, nghị sĩ cười nắc nẻ

Khi hắn khóc, trẻ ngoài phố chết đầy.

  Epitaph on a tyrant

Perfection, of a kind, was what he was after,
And the poetry he invented was easy to understand;
He knew human folly like the back of his hand,
And was greatly interested in armies and fleets;
When he laughed, respectable senators burst with laughter,
And when he cried the little children died in the streets.

ĐIỆU BLUES TRONG LỄ TANG

(Funeral blues)

Quên đồng hồ đi, tắt điện thoại

Ngăn chó sủa bằng cách ném cục xương

Thôi đánh trống, ngưng tiếng dương cầm

Khiêng quan tài để người ta đến vái.

Hãy cho tàu bay lượn vòng than khóc

Vẽ lên trời dòng chữ Anh Đi Rồi

Buộc băng tang quanh cổ trắng bồ câu

Và găng đen đeo vào cho cảnh sát.

Anh với tôi là Đông, Tây, Nam, Bắc

Là tuần làm việc, chủ nhật nghỉ ngơi

Là trưa, tối, là lời, là khúc hát

Là tình yêu, tôi ngỡ, đến muôn đời.

Giờ ai cần những vì sao, hãy tắt

Dỡ mặt trời và đóng gói mặt trăng

Tát cạn bể và chặt hết cây rừng

Bởi giờ đây chẳng còn gì tốt đẹp.

Funeral blues

Stop all the clocks, cut off the telephone,
Prevent the dog from barking with a juicy bone,
Silence the pianos and with muffled drum
Bring out the coffin, let the mourners come.

Let aeroplanes circle moaning overhead
Scribbling on the sky the message He is Dead.
Put crepe bows round the white necks of the public doves,
Let the traffic policemen wear black cotton gloves.

He was my North, my South, my East and West,
My working week and my Sunday rest,
My noon, my midnight, my talk, my song;
I thought that love would last forever: I was wrong.

The stars are not wanted now; put out every one,
Pack up the moon and dismantle the sun,
Pour away the ocean and sweep up the woods;
For nothing now can ever come to any good.