© Nguyễn Viết Thắng giới thiệu, dịch và chú giải. Không đăng lại trên những trang Web với mục đích thương mại.

Thứ Sáu, 17 tháng 2, 2017

Thơ Emily Dickinson


Emily Elizabeth Dickinson (12 /10 /1830 – 15 /5 /1886) – nhà thơ Mỹ, cùng với Walt Whitman, Emily Dickinson là nhà thơ đặc sắc nhất của Mỹ thế kỉ XIX.

Tiểu sử:
Emily Dickinson sinh ở Amherst, Massachusetts trong một gia đình có 3 người con. Emily có anh trai William và em gái Lavinia. Bố là luật sư và là Thượng nghị sĩ Quốc Hội. Học xong trường College, Emily Dickinson sống một cuộc sống thu mình, hầu như không ra khỏi nhà. Việc làm thơ của bà cũng không một ai biết. Những bài thơ đầu tiên của bà được in năm 1890 nhưng không mấy ai để ý. Tuyển tập thơ đầu tiên chỉ được in ra vào năm 1955.

Thế kỷ XX, Emily Dickinson được thừa nhận là một nhà thơ lớn của nước Mỹ. Bà là người đầu tiên trong thơ Mỹ sử dụng lối thơ hai câu liền vần (para-rhyme). Emily Dickinson để lại cho đời gần 2000 bài thơ. Những bài thơ nho nhỏ nhưng được đáng giá là đầy ắp những ý tưởng mới lạ và độc đáo. Thơ của Emily Dickison được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới, trong đó có tiếng Việt.

Tác phẩm:
*The Complete Poems of Emily Dickinson. Boston, 1960
*The Poems of Emily Dickinson. Cambridge, 1999
*Emily Dickinson's Herbarium. Cambridge, 2006 
*The Gardens of Emily Dickinson. Cambridge,2004
  
20 bài thơ



47
Heart! We will forget him!

Nào, con tim! Về người ấy đêm này
Ta và mi hãy cùng quên lãng.
Ta sẽ quên nguồn sáng
Còn mi – nồng ấm, mê say.

Khi quên rồi, mi hãy nói cho ta
Để ta, sẽ bắt đầu tim nhé
Chứ bây giờ mi lần lữa
Thì ta vẫn cứ nhớ về.


47
Heart! We will forget him!
You and I - tonight!
You may forget the Warmth he gave -
I will forget the Light!

When you have done, pray tell me
That I may straight begin!
Haste! lest while you're lagging
I may remember him!


93
A sepal, petal, and a thorn

Này đài hoa, cánh hoa và gai nhỏ
Trong buổi sáng bình minh
Những giọt sương – một vài con ong
Nụ bạch hoa trên cây và cơn gió
Và tôi là một đóa hoa hồng!

93
A sepal, petal, and a thorn
Upon a common summer's morn —
A flask of Dew — A Bee or two —
A Breeze — a caper in the trees —
And I'm a Rose!
******
*****
135
Water, is taught by thirst

Yêu nước – những ai trong cơn khát
Quí đất – người đang giữa đại dương
Vui sướng, hân hoan chỉ biết đến khi buồn
Ai đang chiến đấu – kẻ yêu hoà bình nhất.
Còn ta yêu – là khi tình đã mất
Khi tuyết trắng trời ta lại nhớ về chim.


135
Water, is taught by thirst;
Land - by the Oceans passed.
Transport - by throe -
Peace - by its battles told -
Love, by Memorial Mold -
Birds, by the Snow.



181
I lost a World — the other day!

Tôi đánh mất Thế giới ngày hôm qua
Không biết có ai đã tìm thấy nó?
Dấu hiệu nhận biết: là dải ngân hà
Ngàn vạn ngôi sao ở quanh thân nó.

Quả chẳng đáng gì với người giàu có
Nhưng nó là báu vật đối với tôi
Ngay tiền vàng cũng không là gì cả
Xin hãy tìm và trả lại cho tôi.

181
I lost a World — the other day!
Has Anybody found?
You’ll know it by the Row of Stars
Around its forehead bound.

A Rich man — might not notice it —
Yet — to my frugal Eye,
Of more Esteem than Ducats —
Oh find it — Sir — for me!


182
If I shouldn't be alive

Nếu như trời không cho tôi sống đến
Ngày những con chim cổ đỏ bay về
Thì mẩu bánh mỳ để làm kỷ niệm
Hãy ném cho một trong số chim kia.

Và nếu như lời cám ơn với bạn
Do ngủ say mà chưa nói lên lời
Thì bạn hãy hiểu đó là ý muốn
Từ đôi bờ môi bằng đá của tôi.

182
If I shouldn't be alive
When the Robins come,
Give the one in Red Cravat,
A Memorial crumb.

If I couldn't thank you,
Being fast asleep,
You will know I'm trying
With my Granite lip!



185
"Faith" is a fine invention

Lòng tin – đấy là điều tốt đẹp
Cho những quí ông nhìn thấy rõ ràng
Nhưng kính hiển vi cần để dự phòng
Trong trường hợp khẩn cấp!

185
"Faith" is a fine invention
For gentlemen who see;
But microscopes are prudent
In an emergency!


224
I've nothing else - to bring, You know

Em chẳng có gì mới mẻ với anh đâu
Bởi biết bao ngày ta đã sống
Bởi đêm vẫn gìn giữ những vì sao
Mà mắt ta đã quen nhìn ngắm.

Có thể không từng để ý hai ta
Nhưng nếu mà không có chúng
Thì đường trở về nhà
Tìm ra ta đã chẳng.


224
I've nothing else - to bring, You know
So I keep bringing These-
Just as the Night keeps fetching Stars
To our familiar eyes-

Maybe, we shouldn't mind them-
Unless they didn't come-
Then - maybe, it would puzzle us
To find our way Home -
  

260
I'm nobody! Who are you?

Tôi không là ai! Còn bạn là ai?
Bạn cũng không là ai, có phải vậy?
Chúng ta thành một đôi, nhưng đừng nói
Kẻo họ sẽ đuổi ta, bạn biết rồi.

Thật đáng buồn khi phải là ai đó!
Trước mọi người, như một con ễnh ương
Nhắc cái tên mình suốt ngày suốt đêm
Cho đám đông như bãi lầy ái mộ.

260
I'm nobody! Who are you?
Are you nobody, too?
Then there's a pair of us--don't tell!
They'd banish us, you know.

How dreary to be somebody!
How public, like a frog
To tell your name the livelong day
To an admiring bog!



314
 “Hope” is the thing with feathers –

Hy vọng là một con chim
Con chim nhỏ ở trong hồn
Giai điệu không lời chim hát
Và không bao giờ lặng im.

Cho dù giữa trận cuồng phong
Tiếng chim càng ngọt ngào hơn
Ôi tiếng hát con chim nhỏ
Cất lên sưởi ấm bao lòng.

Tôi nghe ở nơi lạnh lùng
Ở nơi biển chẳng hề quen
Mà chim không hề đòi hỏi
Dù là mẩu bánh mỳ con.

314
“Hope” is the thing with feathers –
That perches in the soul –
And sings the tune without the words –
And never stops – at all –

And sweetest – in the Gale – is heard –
And sore must be the storm –
That could abash the little Bird
That kept so many warm –

I've heard it in the chillest land –
And on the strangest Sea –
Yet, never, in Extremity,
It asked f crumb – of Me.



377
To lose one's faith – surpass

Mất lòng tin – tệ hơn
Là đánh mất tiền của
Tiền của mất rồi có
Nhưng lòng tin thì không.

Di sản với cuộc đời
Chỉ một lần cho bạn
Bạn trở thành phá sản
Dù bỏ một dòng thôi.

377
To lose one's faith -- surpass
The loss of an Estate --
Because Estates can be
Replenished -- faith cannot --

Inherited with Life --
Belief -- but once -- can be --
Annihilate a single clause --
And Being's -- Beggary --
  

441
This is my letter to the World

Đây bức thư tôi tôi viết cho thế gian
Mà sau cho tôi không cần viết lại
Bằng điều giản đơn Thiên nhiên đã nói
Và kèm theo sự dịu nhẹ trang nghiêm.

Tôi trao nó cho bàn tay vô hình
Mà muôn thuở tôi không hề biết được
Hãy nuôi dưỡng một tình yêu dịu ngọt
Và nhẹ nhàng phán xét nhé đồng hương.

441
This is my letter to the World
That never wrote to Me —
The simple News that Nature told —
With tender Majesty

Her Message is committed
To Hands I cannot see —
For love of Her — Sweet — countrymen —
Judge tenderly — of Me.



449
I died for Beauty — but was scarce

Tôi đã chết vì cái đẹp
Ngay vừa khi xuống mộ tôi nằm
Người bên cạnh liền hỏi thăm
Vì điều gì mà tôi đã chết.

Tôi trả lời: “Tôi chết vì cái đẹp”
Và tôi hiểu người ấy vui mừng
Người nói rằng: “Còn tôi vì Sự thật
Chúng ta là những anh em”.

Chúng tôi như người bà con hằng đêm
Chuyện trò thâu đêm suốt sáng
Một  khi rêu chưa che kín miệng
Và chưa phủ lên những cái tên. 

449
I died for Beauty — but was scarce
Adjusted in the Tomb
When One who died for Truth, was lain
In an adjoining Room —

He questioned softly why I failed?
"For Beauty," I replied —
"And I — for Truth — Themself are One—
We Brethren are," He said—

And so, as Kinsmen, met at Night —
We talked between the Rooms —
Until the Moss had reached our lips—
And covered up — our names —


686
They say that "Time assuages" –

Nghe rằng: “Thời gian làm lành hẳn”
Thời gian không chữa khỏi bao giờ.
Nỗi đau giống như bắp cơ
Càng săn chắc theo năm tháng.

Nhưng thời gian sẽ kiểm tra
Qua khổ đau có còn lành lặn
Nghĩa là, ta buồn lo cho phí uổng
Nghĩa là ta chưa đau khổ bao giờ.


686
They say that "Time assuages" -
Time never did assuage-
An actual suffering strengthens
As Sinews do, with age-

Time is a Test of Trouble,
But not a Remedy-
If such it prove, it prove too
There was no Malady-



712
Because I could not stop for Death – 

Bởi vì tôi không dừng chờ thần chết
Nên ngài vui lòng dừng lại chờ tôi
Thành ra chuyến xe gồm có ba người
Đó là: tôi, bất tử và thần chết.

Chúng tôi thư thả, thần chẳng vội vàng
Và tôi dẹp sang một bên mọi thứ
Sự nghỉ ngơi và cả công việc nữa
Chỉ vì do sự lịch thiệp của thần.

Chúng tôi qua ngôi trường, nơi trẻ con
Đang giải lao, giờ học vừa kết thúc
Xe chúng tôi trên cánh đồng tiếp tục
Khi mặt trời đang xuống – buổi hoàng hôn.

Chính xác hơn – là mặt trời đi ngang
Qua chúng tôi, sương bắt đầu rơi lạnh
Quần áo tôi tất cả bằng vải mỏng
Và chỉ mong manh một tấm khăn choàng.

Thế rồi chúng tôi dừng trước ngôi nhà
Giống như đất trồi lên thành đống vậy
Hình dáng mái nhà không nhìn đâu thấy
Còn mái đua nằm trong mặt đất kia.

Kể từ đó nhiều thế kỷ trôi qua
Mà với tôi như một ngày là thế
Tôi đoán rằng những cái đầu ngựa ấy
Vẫn hướng theo sự bất tử bay về.

712
Because I could not stop for Death –
He kindly stopped for me –
The Carriage held but just Ourselves –
And Immortality.

We slowly drove – He knew no haste
And I had put away
My labor and my leisure too,
For His Civility –

We passed the School, where Children strove
At Recess – in the Ring –
We passed the Fields of Gazing Grain –
We passed the Setting Sun –

Or rather – He passed Us –
The Dews drew quivering and chill –
For only Gossamer, my Gown –
My Tippet – only Tulle –

We paused before a house that seemed
A Swelling of the Ground –
The Roof was scarcely visible –
The Cornice – in the Ground –

Since then – 'tis Centuries – and yet
Feels shorter than the Day –
I first surmised the Horses' Heads
Were toward Eternity –



887
We outgrow love like other things

Ta chăm chút tình yêu giống như áo quần
Và sau đó ta đem cất vào tủ
Cho đến một khi trở thành đồ cổ
Thì ta lấy ra từ đó và mang.


887
We outgrow love like other things
And put it in the Drawer -
Till it an Antique fashion shows -
Like Costumes Grandsires wore.



919
If I can stop one heart from breaking

Giá mà tôi ngăn được một trái tim tan vỡ
Thì tôi sẽ sống trên đời này chẳng hoài công
Giá tôi làm dịu được nỗi đau của cuộc đời ai đó
Hay hàn gắn được cho ai dù một vết thương lòng

Hoặc giá tôi giúp được cho một chú chim non
Tìm được đường để quay trở về lại tổ
Thì tôi sẽ sống trên đời này chẳng hoài công.

919
If I can stop one heart from breaking,
I shall not live in vain;
If I can ease one life the aching,
Or cool one pain,

Or help one fainting robin
Unto his nest again,
I shall not live in vain.


1052
I never saw a Moor –

Chưa bao giờ thấy biển
Hay đồng cỏ bao giờ
Nhưng mà tôi biết sóng
Biết cây cỏ đung đưa.

Chưa chuyện trò với Chúa
Chưa có mặt trên trời
Nhưng biết nơi cấp vé
Biết Chúa chẳng quên tôi.

1052
I never saw a Moor –
I never saw the Sea –
Yet Know I how the Heather looks
And what a Billow be.

I never spoke with God
Nor visited in Heaven –
Yet certain am I of the spot
As if the Checks were given.


1129
Tell all the Truth but tell it slant –

Nói sự thật, nhưng một chút vòng vo
Muốn thành công quanh co hơn là thẳng
Niềm hân hoan cho tâm hồn nguy hiểm
Và sẽ ngạc nhiên trước sự thật kia.

Như con trẻ không sợ gì tiếng sét
Là bởi vì được giải thích kỹ càng
Sự thật phải để tỏa sáng dần dần
Nếu không muốn cho một ai mù mắt.

1129
Tell all the Truth but tell it slant –
Success in Circuit lies
Too bright for our infirm Delight
The Truth's superb surprise

As Lightning to the Children eased
With explanation kind
The Truth must dazzle gradually
Or every man be blind –

  

1263
There is no Frigate like a Book

Không có thuyền nào bằng cuốn sách
Đưa chúng ta đi khắp mọi nơi
Không có ngựa nào bằng trang sách
In câu thơ yên ngựa tuyệt vời.

Người giàu hay nghèo cũng vậy thôi
Quyền hành ở đây như nhau cả
Không có cỗ xe nào đáng giá
Bằng cỗ xe chuyên chở hồn người.

1263
There is no Frigate like a Book
To take us Lands away
Nor any Coursers like a Page
Of prancing Poetry—

This Traverse may the poorest take
Without oppress of Toll—
How frugal is the Chariot
That bears the Human soul.


1470
The Sweets of Pillage, can be known

Sự ngọt ngào của việc trộm cướp
Chỉ tên trộm là có thể hiểu ra
Lòng thương hại cho sự trung thực
Là nỗi buồn cao thượng của hắn ta.

1470
The Sweets of Pillage, can be known
To no one but the Thief —
Compassion for Integrity
Is his divinest Grief —  

Thơ Bob Dylan


Bob Dylan (tên thật là Robert Allen Zimmerman, sinh ngày 24 tháng 5 năm 1941) – là ca sĩ, nhạc sĩ, họa sĩ, nhà văn, nhà thơ Mỹ, người đoạt Giải Nobel Văn học năm 2016. Nhiều bài hát của ông như “Blowin' in the Wind” và “The Times They Are a-Changin'” đã trở thành những bài thánh ca của các phong trào đòi dân quyền cũng như phong trào chống chiến tranh ở Mỹ. Theo thăm dò của tạp chí Rolling Stone – là nhân vật quan trọng thứ hai (sau nhóm The Beatles) trong lịch sử âm nhạc.

Tiểu sử
Robert Allen Zimmerman sinh ở Duluth, bang Minnesota trong một gia đình buôn bán nhỏ. Cha là Abram Zimmerman và mẹ là Beatrice Stone là những người tích cực tham gia công tác của một cộng đồng Do Thái nhỏ tại đây. Ông bà nội là những người Do Thái nhập cư sang Mỹ năm 1905 từ Odessa (nay là Ukraine), ông bà ngoại cũng là người Do Thái sang Mỹ năm 1902 từ Litva. Năm 1947, cha của Robert bị bệnh bại liệt, và gia đình chuyển đến thị trấn Hibbing. Thời nhỏ Robert nghe rất nhiều các chương trình nhạc Blues trên đài. Cậu bé đặc biệt ấn tượng với âm nhạc dân gian của Hank Williams và Woody Guthrie. Năm lên mười tuổi Robert sáng tác những bài thơ đầu tiên của mình.

Khi học ở trường trung học, Robert hát nhạc dân gian trong các quán cà phê và quán bar. Năm 1959, Robert vào học Đại học Minnesota và bắt đầu tham gia các câu lạc bộ tại Minneapolis và St. Paul. Năm 1960, khi cảm thấy chán học cậu đến New York hát trong các quán bar và câu lạc bộ đêm ở thành phố, chơi đàn guitar và thổi harmonica. Phát hành vào tháng 2 năm 1962, album đầu tay “Bob Dylan”, ngoại trừ hai bài hát của riêng mình, là các bài hát dựa theo các làn điệu dân gian cổ điển và các bài Blues.Khoảng thời gian này, từ tháng 8 năm 1962, ca sĩ trẻ bắt đầu lấy nghệ danh Bob Dylan.

Album thứ hai, “The Freewheelin' Bob Dylan”, được ra mắt vào tháng 3 năm 1963 đánh dấu sự trưởng thành của Dylan trong cả vai trò ca sĩ lẫn người viết nhạc. Rất nhiều ca khúc trong album được coi là những sáng tác phản chiến.

“The Freewheelin 'Bob Dylan” đã trở thành một bước ngoặt trong lịch sử âm nhạc dân gian và là một hiện tượng nổi bật và quan trọng trong văn hóa và xã hội. Nếu trong album đầu tiên, chỉ có hai bài hát được viết bởi Dylan thì ở album thứ hai, ngược lại, những người khác chỉ có hai bài hát (bài dân ca Mỹ “Corrina, Corrina” và “Honey, Just Allow Me One More Chance” của Henry Thomas được Dylan làm lại). Câu chuyện của bài hát nổi tiếng “Masters of War” cũng rất thú vị. Bob Dylan sáng tác phần lời của bài hát còn phần nhạc dựa theo giai điệu của bài dân ca Anh “Nottamun Town” (Thị trấn Nottamun). Bằng cách như vậy làn điệu dân ca mang lại cho bài hát chống chiến tranh một tầng sâu, biến nó thành bài hát chống chiến tranh thực sự.

Tháng 6 năm 1966, Bob Dylan bị tai nạn xe máy, bị gãy xương sườn và cổ, đôi khi mất trí nhớ. Chỉ đến cuối năm này mới dậy được khỏi giường. Sau vụ tai nạn, Dylan không xuất hiện trước công chúng, ngoại trừ một vài lần bất khả kháng và không đi lưu diễn trong nhiều năm.

Trong các năm 1965-1966 Bob Dylan viết cuốn tiểu thuyết thực nghiệm “Tarantula” (xuất bản năm 1971), trong đó ông sử dụng một kỹ thuật văn học được biết đến với tên gọi là “dòng ý thức” (Stream of consciousness)…

Trong hơn 5 thập niên hoạt động âm nhạc chuyên nghiệp Bob Dylan giành được nhiều thành công vang dội với vô vàn các giải thưởng, trong đó có các giải Grammy, giải Pulitzer, giải Oscar, giải của các tổ chức xã hội cũng như của Tổng thống Mỹ, mà giải thưởng gần đây nhất là giải Nobel Văn học 2016.

Trong suốt sự nghiệp âm nhạc của mình ông sử dụng nhiều nghệ danh như: Elston Gunnn, Blind Boy Grunt, Bob Landy, Robert Milkwood Thomas, Lucky Wilbury, Boo Wilbury, Jack Frost, Sergei Petrov. Nhưng nghệ danh có được sự nổi tiếng khắp thế giới chính là Bob Dylan, nhiều người cho rằng ông lấy tên của nhà thơ xứ Uên Dylan Thomas làm họ của mình.

Về đời tư, Bob Dylan kết hôn hai lần và có năm đứa con.

 

Danh sách Album

1.Bob Dylan, 1962
2. The Freewheelin' Bob Dylan, 1963
3. The Times They Are a-Changin', 1964
4. Another Side of Bob Dylan, 1964
5. Bringing It All Back Home, 1965
6. Highway 61 Revisited, 1965
7. Blonde on Blonde, 1966)
8. John Wesley Harding ,1967
9. Nashville Skyline, 1969
10. Self Portrait, 1970
11. New Morning, 1970
12. Pat Garrett & Billy the Kid, 1973
13.Dylan, 1973
14. Planet Waves, 1974
15. Blood on the Tracks, 1975
16. The Basement Tapes, 1975
17. Desire, 1976
18. Street Legal, 1978
19. Slow Train Coming, 1979
20. Saved, 1980
21. Shot of Love, 1981
22. Infidels, 1983
23. Empire Burlesque, 1985
24. Knocked Out Loaded, 1986
25. Down in the Groove, 1988
26. Oh Mercy, 1989
27. Under the Red Sky, 1990
28. Good as I Been to You, 1992
29. World Gone Wrong, 1993
30. Time Out of Mind, 1997
31. Love and Theft, 2001
32. Modern Times, 2006
33. Together Through Life, 2009
34. Christmas in the Heart, 2009
35.Giông tố (Tempest, 2012
36. Shadows in the Night, 2015
37. Fallen Angels, 2016


11 bài hát đã dịch ra lời Việt


1.THOẢNG BAY TRONG GIÓ
(Blowing in the wind)

Bao con đường phải vượt qua mỗi người
Trước khi trở thành con người xứng đáng?
Qua bao nhiêu biển bồ câu phải bay
Trước khi ngủ yên trên bờ cát trắng?
Bao nhiêu lần súng thần công đã bắn
Trước khi người ta cấm hẳn muôn đời?
Câu trả lời lửng lơ trong gió thoảng
Câu trả lời trong gió thoảng bạn ơi.

Bao nhiêu năm đã tồn tại ngọn đồi
Trước khi ngọn đồi đổ nhào xuống biển?
Bao nhiêu năm con người ta chịu đựng
Trước khi tự do được trả cho người?
Và bao nhiêu lần mỗi một con người
Giả vờ không thấy những điều đơn giản?
Câu trả lời lửng lơ trong gió thoảng
Câu trả lời trong gió thoảng bạn ơi.

Bao nhiêu lần người ta nhìn lên trời
Trước khi nhìn ra bầu trời xanh thắm?
Bao nhiêu đôi tai người ta cần đến
Trước khi nghe ra tiếng khóc con người?
Và phải chết đi bao nhiêu mạng người
Để hiểu rằng người chết nhiều ghê gớm?
Câu trả lời lửng lơ trong gió thoảng
Câu trả lời trong gió thoảng bạn ơi.


2.NHỮNG CHỦ NHÂN CỦA CHIẾN TRANH
(Masters of war)

Hỡi những chủ nhân của chiến tranh
Các người làm ra biết bao súng đạn
Những chiếc máy bay cùng với tử thần
Các người làm ra biết bao bom lớn
Các người giấu mình sau những bức tường
Các người giấu mình ngồi sau bàn giấy
Ta muốn nói cho các người biết rằng
Ta nhìn xuyên mặt nạ các người rồi đấy.

Các người không làm ra một thứ gì
Nhưng các người tạo ra sự hủy diệt
Các người chơi với thế giới của ta
Giống như một thứ đồ chơi nhỏ nhặt
Và các người đặt súng vào tay ta
Và các người che giấu khỏi mắt ta
Nhưng một khi đạn bom gào thét
Thì quay mình và bỏ chạy cho xa.

Như Giuđa từ ngày xửa ngày xưa
Các người dối gian lừa phỉnh
Rằng chiến tranh này có thể thắng
Các người muốn cho ta tin là
Nhưng qua từng ánh mắt ta nhìn ra
Và ta nhìn xuyên qua bao ý tưởng
Như ta nhìn xuyên qua làn nước kia
Làn nước đang chảy rì rào dưới cống.

Các người đặt tay vào cò súng
Cho biết bao con người để bắn
Sau đó các người ngồi xuống và xem
Còn khi người chết đã nhiều lên
Thì các người trốn trong cung điện
Và máu của những chàng thanh niên
Từ xác thân ròng ròng chảy xuống
Rồi chôn giấu trong bùn.

Các người đem ra điều sợ hãi
Điều sợ hãi chưa từng
Nỗi sợ mang trẻ con
Vào thế giới
Làm đứa con của ta sợ hãi
Dù chưa sinh, chưa có tuổi có tên
Các người không xứng với dòng máu xối
Trong từng thớ thịt đường gân.

Ta cần biết bao điều
Để mà nói nhiều như vậy
Các người nói rằng ta còn trẻ tuổi
Rằng ta chẳng biết một điều gì
Nhưng mà ta biết rõ một điều kia
Dù ta vẫn còn trẻ tuổi
Rằng ngay cả Giêsu sẽ không bao giờ
Tha thứ cho điều các người làm vậy.

Hãy để cho ta đưa ra câu hỏi
Liệu tiền bạc của các người
Có đủ để mua những điều tha thứ
Các người vẫn nghĩ rằng có thể
Ta nghĩ các người sẽ tìm ra thôi
Một khi cái chết đến với các người
Thì tất cả số bạc tiền đang có
Không thể mua lại hồn của các người.

Và ta hy vọng các người sẽ chết
Những cái chết kia đã đến rất gần
Còn ta đây rồi sẽ đi đám tang
Trong một buổi chiều xám ngắt
Và ta sẽ để ý nhìn xem
Khi người ta chôn các người xuống huyệt
Ta sẽ đứng trên mộ đến khi tin chắc rằng
Tất cả lũ các người đã chết.
_____________
*Bob Dylan sáng tác phần lời của bài hát còn phần nhạc dựa theo giai điệu của bài dân ca Anh “Nottamun Town” (Thị trấn Nottamun). Bằng cách như vậy làn điệu dân ca mang lại cho bài hát chống chiến tranh một tầng sâu.




3.THỜI CUỘC ĐỔI THAY
(The Times They Are a-Changin’)

Hãy đến đây, dù bạn đã khắp chốn lang thang
Và hãy thừa nhận rằng con nước đã lớn lên
Hãy nhớ rằng tới đây sẽ thấm vào xương tủy
Và nếu như bạn quí giá cuộc đời của mình
Thì hãy học bơi hoặc bạn sẽ chìm như tảng đá
Bởi thời cuộc đổi thay, bạn có biết không.

Tiên tri bằng ngòi bút – những nhà văn, nhà phê bình
Hãy mở mắt nhìn, cơ hội không còn quay trở lại
Đừng vội nói gì bởi bánh xe còn quay vội
Thật khó mà nói rằng ai sẽ được gọi tên
Bởi có thể người bây giờ thua về sau thắng lợi
Bởi thời cuộc đổi thay, bạn có biết không.

Hỡi những nhà chính trị, hãy nghe tiếng của dân
Đừng đứng ở cửa ra vào cản trở lối vào phòng
Bởi rồi sẽ đớn đau những kẻ nào ngăn cản
Cuộc chiến này rồi sẽ trở nên điên cuồng
Làm rung cửa sổ, những bức tường của bạn
Bởi thời cuộc đổi thay, bạn có biết không.

Những người mẹ người cha khắp đất nước quê hương
Xin đừng chỉ trích những gì mà bạn không thể hiểu
Những đứa con gái con trai không còn nghe theo nữa
Con đường xưa bạn đi bây giờ đã cũ mòn
Làm ơn đứng sang bên nếu không ra tay giúp đỡ
Bởi thời cuộc đổi thay, bạn có biết không.

Đường nét vẽ ra, sẽ có một lời nguyền
Những gì chậm hôm nay, ngày mai sẽ thành nhanh
Hiện tại bây giờ sẽ trở thành dĩ vãng
Cái trật tự bây giờ rồi đây hỗn loạn
Và ai đứng đầu tiên thành kẻ đứng cuối cùng
Bởi thời cuộc đổi thay, bạn có biết không.




4.NHƯ MỘT HÒN ĐÁ LĂN
(Like a Rolling Stone)

Ngày nào đó em đã từng ăn mặc đàng hoàng
Từng ném những đồng xu cho những kẻ nghèo hèn
Thiên hạ thì thầm: “Coi chừng con búp bê đổ xuống”
Còn em nghĩ rằng họ chỉ đùa em
Khi đó em cười nhạo báng
Những kẻ ở xung quanh
Giờ thì em đã không còn nói lớn
Giờ thì em đã không còn kiêu hãnh
Chỉ biết lo lọc lừa để có cái mà ăn. 

Cảm giác thế nào em
Cảm giác thế nào em
Khi một mái nhà chẳng có
Như người không ai biết cả
Như một ma cà bông.

Xưa em học ở trường tốt nhất, Thiếu nữ Cô đơn
Nhưng chẳng học hành, em chỉ lo giải trí
Và không ai dạy em cảnh sống ngoài đường
Còn bây giờ em lâm vào cảnh đời như thế
Em nói rằng chưa bao giờ cần đến lời khuyên
Của một ma cà bông bí huyền nhưng giờ hiểu rõ
Rằng hắn ta thì chẳng hề có cớ
Khi nhìn vào đôi mắt của hắn trống không
Hỏi: cậu có muốn kết bạn thân cùng với tớ?

Cảm giác thế nào em
Cảm giác thế nào em
Khi chỉ sống cho mình
Khi đường về nhà chẳng có
Như người không ai biết cả
Như một ma cà bông.

Em chưa bao giờ để mắt tới những anh hề nhìn khó đăm đăm
Khi họ biểu diễn cho em những trò ảo thuật
Em chưa bao giờ hiểu có điều gì tốt đẹp
Mà người ta nhận được, dù để cho em
Em phóng trên ngựa với người sứ giả của mình
Kẻ mang trên vai mình một chú mèo Xiêm
Chẳng lẽ không nặng nề khi mà em hiểu hết
Hắn không phải người như em vẫn hằng mong
Sau khi vơ vét những gì mà em có được.

Cảm giác thế nào em
Cảm giác thế nào em
Khi chỉ sống cho mình
Khi đường về nhà chẳng có
Như người không ai biết cả
Như một ma cà bông.

Công chúa ngồi trên tháp, và những người dễ thương
Họ uống rượu, và nghĩ rằng mình có được
Và họ trao đổi với  nhau những gì quí nhất
Nhưng em thì tốt nhất là hãy tháo nhẫn kim cương
Mà một thuở đã làm em vui mừng
Napoleon rách rưới và ngôn ngữ mà ông dùng
Hãy đến với ông, ông gọi em, em không chối được
Khi em đã chẳng còn gì - thì đâu có gì để mất
Giờ em là vô hình thì có gì bí mật nữa đâu em.

Cảm giác thế nào em
Cảm giác thế nào em
Khi chỉ sống cho mình
Khi đường về nhà chẳng có
Như người không ai biết cả
Như một ma cà bông.

 


5.SUỐT NGÀY ĐÊM TRÊN CHÒI CANH

(All Along the Watchtower)


“Ở đây phải có đường ra” – anh hề nói cùng tên trộm
“Khắp mọi nơi hỗn loạn, ta chẳng thể nào yên ổn.
Những nhà buôn uống rượu, nông dân cày ruộng của ta
Nhưng chẳng có ai hiểu ra giá trị của những thứ kia”.

“Có gì đâu mà lo” – tên trộm trả lời một cách nhã nhặn
Có nhiều kẻ trong chúng ta hiểu cuộc sống là một trò đùa
Ta đi qua chặng đường, mà đấy đâu phải số phận của ta
Thì ta đi gian dối để mà làm gì trong cái giờ đã muộn”.

Suốt ngày đêm trên chòi canh, các quan trưởng canh chừng
Những phụ nữ đến rồi đi, những đầy tớ chân trần cũng thế
Từ xa xa một con mèo hoang rít lên tiếng kêu hoang dã
Có hai người cưỡi ngựa đến gần và ngọn gió tru lên.
________________
*Bài hát được viết vào thời điểm sau khi Bob Dylan đã bình thường sau vụ tai nạn xe máy. Thời kỳ này, Bob Dylan gần như không lúc nào rời quyển Kinh Thánh. Bài hát này ngay lập tức đã thu hút sự chú ý của các nhà phê bình, sử dụng một tích trong  "Sách Tiên Tri Isaia," chương 21, câu 5 -9: “Prepare the table, watch in the watchtower, eat, drink: arise ye princes, and prepare the shield...” (Người ta đặt bàn tiệc, cắt kẻ canh giữ; người ta ăn và uống… Hỡi các quan trưởng, hãy chờ dậy! Hãy thoa dầu cho cái thuẫn!…)

 


6.NẾU BẠN GẶP NÀNG, HÃY NÓI LỜI CHÀO
(If you see her, say hello)

Nếu bạn gặp nàng, hãy nói lời chào, nàng ở Tangier
Nàng đến đó dịp đầu xuân và tôi nghe rằng nàng ở đó
Hãy nói rằng tôi bình thường, dù không hẳn là như thế
Nàng nghĩ rằng tôi đã quên nàng, thôi chớ khuyên can.

Chúng tôi từng bất hòa, lẽ tự nhiên ở những người tình
Nhớ lại cái đêm mà nàng bỏ ra đi làm cho tôi ớn lạnh
Và giờ đây dù cách xa, nàng vẫn sống trong tim
Nàng vẫn sống đây bên tôi mà không hề xa vắng.

Nếu bạn ở gần đó thì hãy thay tôi một lần hôn nàng
Tôi luôn kính trọng nàng vì đã bỏ đi tìm tự do như vậy
Điều gì làm cho nàng hạnh phúc thì tôi không phản đối
Dù vẫn còn dư âm vị đắng của cái đêm tôi cố giữ lại em.

Tôi đã nhìn thấy rất nhiều người khi đi khắp thế gian
Nghe tên nàng khi đi từ thành phố này đến thành phố nọ
Và tôi cũng chưa quen học cách không thèm để ý
Hoặc là tôi quá nhạy cảm hoặc là vì tôi quá dịu dàng.

Tôi lại tìm về quá khứ - hoàng hôn, ánh trăng vàng
Nhớ lại câu chuyện tâm tình, dù đã qua nhanh tất cả
Nếu nàng có đi qua đây thì tìm tôi không hề khó
Hãy nói với nàng ghé thăm tôi nếu nàng có thời gian.
  

7.GIẤC MƠ CỦA BOB DYLAN
(Bob Dylan's Dream)

Trên chuyến tàu khi đi về miền tây
Thấy buồn ngủ, tôi muốn được nghỉ ngơi
Một giấc mơ làm cho tôi buồn nhớ
Những ngày xưa và những bạn đầu đời.

Mắt đẫm lệ, tôi nhìn vào căn phòng
Nơi bạn bè và tôi bấy nhiêu đêm
Nơi cùng nhau vượt qua bao giông bão
Hát và cười đến tận buổi bình minh.

Chúng tôi treo mũ nón bên lò sưởi
Rồi chuyện trò và sau đó hát lên
Chúng tôi hài lòng với cuộc đời mình
Những chuyện vui chẳng có đầu có cuối.

Những con tim qua lạnh lùng, nóng gắt
Đâu nghĩ ra khi nào đó sẽ già
Rằng mãi mãi vui vẻ như thế kia
Nhưng rồi cơ hội triệu lần có một.

Dễ dàng như phân biệt trắng và đen
Dễ dàng như phân biệt sai và đúng
Lựa chọn có ít, nghĩ suy không trúng
Đã làm cho tan tác một con đường.

Biết bao nhiêu năm tháng đã trôi qua
Bao trò chơi có cả thua và thắng
Bao con đường bạn bè tôi đã chọn
Nhưng mà tôi chưa gặp lại bao giờ.

Tôi ước mong, ước mong dù vô vọng
Trong phòng kia tôi gặp lại bạn bè
Tôi vui lòng chi mười ngàn đô la
Để được sống cuộc đời như trong mộng.




8.CÂU CHUYỆN VỀ THẾ CHIẾN III
(Talking World War III Blues)

Hôm nọ tôi mơ thấy một giấc mơ điên rồ
Tôi đang ở trong chiến tranh Thế giới thứ ba.
Ngày hôm sau tôi đi tìm bác sĩ
Để xem chuyện đó nói điều gì
Bác sĩ nói: “Đấy chỉ là cơn mộng mị
Thực ra không cần phải lo lắng thế
Giấc mơ ở trong đầu bạn thôi mà”.

Tôi nói: “Bác sĩ ơi chiến tranh ở trong đầu tôi”
Ông gọi: “Hãy xem chàng trai điên này, y tá”.
Người y tá cầm tay, tôi kêu lên: “Ôi”
Người y tá đưa tôi ngồi lên ghế
Rồi nói: “Anh hãy kể nghe coi”.

Chuyện xảy ra vào lúc khoảng 3 giờ
Rồi tiếp tục một phần tư giờ sau đó
Tôi ở trong cống với người yêu nhỏ
Khi từ nắp cống tôi thò đầu ra
Thì thấy ánh sáng đã không còn nữa.

Tôi bò ra và đi xung quanh
Ngược xuôi trong thành phố cô đơn
Tôi đứng và hỏi mình biết đi đâu nhỉ
Trong bãi đậu xe tôi châm thuốc lá
Và tôi bước xuống đường
Đấy là một hôm rất đỗi bình thường.

Tôi rung chuông bên hầm trú bụi
Cúi gập mái đầu, sau đó tôi kêu:
“Hãy cho tôi cái gì ăn, tôi đói”
Một tiếng súng vang lên và tôi chạy.
Nhưng tôi không trách họ điều này
Bởi vì họ đâu có biết gì tôi.

Xuống góc đường, bên hiệu bánh mỳ
Thấy người đàn ông, tôi nói: “Này anh bạn
Ở nơi này chỉ có hai chúng ta”.
Anh ta bỗng hét lên rồi bay đi
Tôi nghĩ đó là người cộng sản.

Và sau đó tôi gặp một người con gái
“Nào ta cùng chơi trò Eva với Adam”.
Tôi nắm tay nàng, con tim tôi run rẩy
“Anh có điên không – cô nàng kêu lên –
Có biết sau khi họ làm chuyện gì đã xảy?”

Tôi thấy chiếc xe Cadillac cửa mở
Mà không có ai ở xung quanh
Thế là tôi ngồi vào ghế lái
Và phóng xe đi trên đường phố
Trong chiếc Cadillac của mình
Thật tuyệt vời phóng xe sau chiến tranh.

Và tôi nhớ đến một tờ quảng cáo
Thế là tôi bật hệ thống báo hiệu*.
Nhưng mà bởi vì tôi chưa trả tiền
Nên chiếc đài thông báo chỉ lặng im.
Tôi đành bật chiếc máy hát lên
Nghe lời của Rock-A-Day Johnny** đang hát:
“Hãy nói với bố với mẹ của bạn rằng
Tình yêu của chúng ta đang lớn dần lên”

Bỗng tôi cảm thấy cô đơn vô cùng
Tôi cần có ai để trò chuyện với
Tôi gọi cho nhà điều hành thời gian
Để mà nghe giọng ai đó nói:
“Khi bạn nghe tiếng bíp, là ba giờ”
Cô nói suốt hơn cả giờ đồng hồ
Và tôi treo ống nói.

Đến đây bác sĩ ngắt lời tôi, và nói:
“Tôi cũng từng mơ như giấc mơ của anh
Nhưng có một chút khác với những gì anh thấy
Rằng tôi là người duy nhất còn lại sau chiến tranh
Và tôi không hề nhìn thấy anh ở đấy”.

Thời gian trôi đi và chúng ta thấy rằng
Rằng ai cũng có những giấc mơ của mình
Rằng ai cũng đều nhìn thấy mình ở đấy
Mà không còn ai thơ thẩn ở xung quanh.

“Một số người đúng một phần trong mọi thời gian
Một số khác đúng hoàn toàn trong một phần thời gian
Nhưng tất cả không thể đúng hoàn toàn trong mọi thời gian”***
Đấy là những lời mà Abraham Lincoln đã nói.
“Tôi cho anh ở trong giấc mơ tôi nếu tôi có thể ở trong giấc mơ anh”
Đấy là những lời mà tôi đã nói.
______________
*Hệ thống báo hiệu (CONELRAD – viết tắt của các từ Control of Electromagnetic Radiation) – là hệ thống báo hiệu cho dân chúng về sự nguy hiểm hạt nhân thời chiến tranh lạnh.
**Rock-A-Day Johnny – một nhân vật trào phúng thời đó.
***Những câu này dựa theo câu nói nổi tiếng của Tổng thống Mỹ Abraham Lincoln. Nguyên văn như sau: “Anh có thể lừa dối một số người trong mọi lúc, và lừa dối mọi người trong vài lúc, nhưng anh không thể mãi mãi lừa dối tất cả mọi người” (You can fool some of the people all the time, and all of the people some of the time, but you cannot fool all of the people all the time).


  
9.CÔ GÁI TỪ PHƯƠNG BẮC
(Girl Of The North Country)

Nếu bạn đi về miền bắc xa xôi
Nơi ngọn gió thét gào trên biên giới
Hãy nhắc giùm cho một nàng ở đấy
Một thuở là người yêu dấu của tôi.

Nếu bạn đi khi bão tuyết đầy trời
Khi sông đóng băng, mùa hè đã hết
Xem nàng có mặc áo choàng ấm áp
Giữ cho nàng trong ngọn gió tả tơi.

Hãy nhìn giùm tôi mái tóc buông dài
Và đổ xuống như dòng sông trên ngực
Xin làm ơn ngó giùm tôi mái tóc
Tôi nhớ nàng qua hình bóng này thôi.

Không chắc là nàng còn nhớ đến tôi
Bao nhiêu lần tôi đã từng cầu nguyện
Cả trong những đêm của tôi thiếu sáng
Cả trong những ngày đầy nắng của tôi.

Nếu bạn đi về miền bắc xa xôi
Nơi ngọn gió thét gào trên biên giới
Hãy nhắc giùm cho một nàng ở đấy
Một thuở là người yêu dấu của tôi.
_______________
*Bài hát dựa theo mô típ của bài dân ca Anh Scarborough Fair (Hội chợ Scabôrô) mà tiếng Việt nổi tiếng với tên gọi “Giàn thiên lý đã xa”.


10.CORRINA, CORRINA
(Corrina, Corrina)

Corrina, Corrina
Em ở đâu lâu thế?
Corrina, Corrina
Em ở đâu lâu thế?
Anh lo cho em, cô bé
Em hãy trở về nhà.

Con chim của anh líu lo
Con chim của anh đang hót
Con chim của anh líu lo
Con chim của anh đang hót
Nhưng mà thiếu Corrina
Đời anh coi như đã mât.

Corrina, Corrina
Em ở trong tâm trí
Corrina, Corrina
Em ở trong tâm trí
Anh suy nghĩ về em
Mà không khóc lên, không thể.


ĐỂ CHO EM CẢM NHẬN ĐƯỢC TÌNH ANH

Khi mưa rơi vào gương mặt của em
Thì cả thế gian này cũng đều như vậy
Bằng vòng tay ấm nồng anh ôm lấy
Để cho em cảm nhận được tình anh.

Khi những ngôi sao trong đêm tối cháy lên
Không có ai bên mình lau cho em giọt lệ
Anh muốn ôm em cả triệu năm có lẻ
Để cho em cảm nhận được tình anh.
Anh biết rằng em chưa quyết định cho mình
Nhưng anh chẳng bao giờ làm cho em sai cả
Anh biết rằng từ ngày chúng mình gặp gỡ
Không phân vân, em đã sống trong lòng.

Nếu anh đói, thành màu xanh hoặc đen
Và anh u buồn bước đi trên đường phố
Thì anh đây sẽ vẫn không làm gì cả
Để cho em cảm nhận được tình anh.

Giờ những cơn bão trên biển đang hoành hành
Và trên con đường của những điều tiếc nuối
Ngọn gió của đổi thay tự do và hoang vu thổi
Em chưa từng gặp ai người giống được như anh.

Anh muốn em hạnh phúc, biến mơ ước của em
Thành hiện thực và anh sẽ làm tất cả
Anh đi cùng trời cuối đất cũng chỉ vì em đó 
Để cho em cảm nhận được tình anh.  


Make You Feel My Love

When the rain is blowing in your face
And the whole world is on your case
I could offer you a warm embrace
To make you feel my love

When the evening shadows and the stars appear
And there is no one there to dry your tears
I could hold you for a million years
To make you feel my love

I know you haven’t made your mind up yet
But I would never do you wrong
I’ve known it from the moment that we met
No doubt in my mind where you belong

I’d go hungry, I’d go black and blue
I’d go crawling down the avenue
There’s nothing that I wouldn’t do
To make you feel my love

The storms are raging on the rollin’ sea
And on the highway of regret
The winds of change are blowing wild and free
You ain’t seen nothing like me yet

I could make you happy, make your dreams come true
Nothing that I wouldn’t do
Go to the ends of the earth for you
To make you feel my love.